Alzheimer Hastalığı: Önemi, Nedenleri ve Beslenme Önerileri

Alzheimer Hastalığı ve Önemi

TÜRKİYE’de yaklaşık 400 bin, dünyada ise 10 milyon kişide teşhis edilen Alzheimer hastalığı, genellikle ileri yaşlarda ortaya çıkmakta ve bu durum her geçen gün artış göstermektedir. Nöroloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Emir Ruşen, bu artışın ardındaki en büyük sebepler arasında hareketsiz yaşam tarzı ve fast-food beslenme alışkanlıklarının yer aldığını belirtiyor. Yüksek kolesterol seviyeleri, kalp damarlarını tıkayarak beyin damarlarına zarar vermekte ve böylece Alzheimer riskini artırmaktadır. Bu nedenle, bireylerin kalp ve damar sağlığını destekleyen Akdeniz tipi beslenmeye yönelmeleri önem taşımaktadır.

Dünya Alzheimer Ayı

Medical Park Bahçelievler Hastanesi’nden Nöroloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Emir Ruşen, 1-30 Eylül tarihleri arasında kutlanan Dünya Alzheimer Ayı dolayısıyla bu hastalık hakkında önemli bilgiler paylaşmaktadır. Alzheimer hastalığı, bilişsel (kognitif) bozukluk, duygusal ve davranışsal değişiklikler, fiziksel ve fonksiyonel gerilemelerle karakterize edilen dejeneratif bir hastalıktır. Dr. Ruşen, bu hastalığın belirtilerinin, zihinsel işlevlerde gerileme, davranış sorunları ve günlük işlevsellikte azalma şeklinde kendini gösterdiğini ifade etmektedir.

Yaş ve Alzheimer İlişkisi

Alzheimer hastalığının yaşla olan ilişkisini vurgulayan Dr. Ruşen, 65 yaş üzerindeki bireylerde hastalığın görülme oranının %3-11, 85 yaş ve üzerinde ise %20-47 civarında olduğunu belirtmektedir. Yapılan araştırmalar, 65 ile 85 yaşları arasında hastalığın görülme sıklığının her 5 yılda bir 2 katına çıktığını göstermektedir. Örneğin, 65 yaşındaki bir bireyde Alzheimer görülme oranı %1 iken, bu oran 80’li yaşlarda %30’a kadar yükselmektedir. Yaş ilerledikçe Alzheimer riski de artmaktadır. Ayrıca genetik faktörler de, yaşlanan bireylerin bu hastalığa yakalanma olasılığını artırmaktadır.

Türkiye’de Alzheimer Durumu

Ülkemizde ve dünyada yaşlı nüfusun hızla arttığını ifade eden Dr. Ruşen, günümüzde dünya genelinde yaklaşık 44 milyon bunama hastası bulunduğunu aktarmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2024 yılında 65 yaş üstü nüfus oranının %10’un üzerine çıkacağı ve bunama hastalıklarının görülme sıklığının artacağı öngörülmektedir. Eğer bu artış devam ederse, 2050 yılına gelindiğinde dünya genelinde hasta sayısının 135 milyona ulaşması beklenmektedir. Türkiye’de yaklaşık 400 bin, dünya genelinde ise 10 milyon kişide Alzheimer hastalığı teşhis edilmiştir. Her on aileden birinin Alzheimer hastası bir akrabası bulunmaktadır.

Alzheimer’a Neden Olan Faktörler

Dr. Ruşen, Alzheimer hastalığının nedenleri arasında şu etkenlerin bulunduğunu belirtmektedir:

• Yaş
• Cinsiyet (özellikle kadınlar)
• Genetik yatkınlık
• Eğitim düzeyi
• Kafa travmaları
• Kardiyovasküler riskler
• Hipertansiyon
• Yüksek kolesterol düzeyi
• Diyabet
• Yüksek dozda sigara ve alkol kullanımı
• Sağlıksız yaşam koşulları
• İş kaybı ve büyük acı deneyimleri
• Depresyon ve stres
• Beyin ve damar hastalıkları

Orta yaşlarda koruyucu faktörlerin etkisi daha belirgin iken, yaşlı bireylerde bu faktörlerin düzenlenmesinin Alzheimer açısından ne derece etkili olduğu konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Zihinsel Egzersiz ve Beslenme

Finlandiya Sağlık ve Refah Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen FİNGER adlı bilimsel çalışma, 60-77 yaş arası 1260 kişi ile yapılan bir araştırmadır. Bu çalışma, yaşlı bireylerde doğru beslenme, zihinsel egzersiz, sosyal aktiviteler ve kalp sağlığı önlemlerinin Alzheimer riskini azaltabileceğini göstermektedir. Bu bulgular, düzenli beslenmenin, sosyal hayatın canlı tutulmasının ve zihinsel egzersizlerin Alzheimer hastalığına karşı etkili yöntemler olduğunu ortaya koymaktadır.

D Vitamininin Önemi

D vitamini eksikliğinin dünya genelinde çocuklar ve yetişkinler üzerinde etkili bir sağlık sorunu olduğunu vurgulayan Dr. Ruşen, bu vitaminin beyin sağlığı açısından kritik bir rol oynadığını ifade etmektedir. D vitamini, bilişsel işlevler için hayati önem taşırken, aynı zamanda güçlü bir antioksidan olarak da görev yapmaktadır. D vitamininin düşük seviyeleri, demans ile ilişkili bulunmuş ve beyin sağlığının korunmasında önemli bir etken olduğu düşünülmektedir.

Beslenme Önerileri

Alzheimer hastalığına karşı nasıl beslenmemiz gerektiğine dair önerilerde bulunan Dr. Ruşen, şunları belirtmektedir:

• Yüksek kolesterol, kalp damarlarını tıkayarak beyin damarlarına zarar verir ve Alzheimer riskini artırır.
• Kalp ve damar dostu Akdeniz tipi beslenmeye geçilmelidir.
• Yağlı, tuzlu, kızarmış ve hazır yiyeceklerden uzak durulmalı; zeytinyağı, balık, meyve ve sebze ağırlıklı besinler tercih edilmelidir.
• Biberiye, beyin damarlarını genişletici etkisiyle hafıza problemlerine iyi gelir.
• Alabalık ve somon gibi Omega-3 yağ asitleri bakımından zengin balıklar, Alzheimer hastalığı riskini azaltır.

Güncel Tedavi Yöntemleri

Alzheimer hastalığının tedavisinde ilaç tedavisi ile birlikte hastanın zihinsel kapasitesinin artırılması ve günlük yaşamının kolaylaştırılması hedeflenmektedir. Dr. Ruşen, son yıllarda Alzheimer hastalığı için farklı tedavi yöntemlerinin gündemde olduğunu belirtmektedir. Bunlar arasında Transkranyal Pulse Stimulasyon (TPS) yöntemi, amiloid plakları hedef almaktan ziyade beyinde yeni sağlam sinir hücreleri oluşturmayı amaçlayan bir tedavi yöntemidir. Bu tür yenilikçi yaklaşımlar, Alzheimer hastalarının yaşam kalitesini artırmayı hedeflemektedir.