Türkiye’nin en güzel göllerinden biriydi! Haritadan silindi geriye sadece…

Afyonkarahisar il sınırları içerisinde yer alan Eber Gölü, kendisini besleyen su kaynaklarının kesilmesi üzerine tamamen kuruma noktasına geldi. Afyonkarahisar’ın Bolvadin ilçesinde bulunan Eber Gölü, Sultan Dağları ve köylerin arasında yer alıyor. Sazlardan ve kamışlardan oluşan gölden geçimini sağlayan civar köy halkı, yaşanan olumsuz durum karşısında ne yapacağını şaşırdı. İşte detaylar…

Fotoğraflar: Anadolu Ajansı, Alamy

Afyonkarahisar’da, Türkiye’nin en büyük sulak alanlarından Eber Gölü’nün son yıllarda ortaya çıkan kuraklık tehdidine karşı korunabilmesi için yapılması gerekenler değerlendiriliyor.

Bolvadin ve Çay ilçeleri sınırlarında bulunan Eber Gölü, göçmen kuşların göç yolları üzerinde olması dolayısıyla yaz döneminde yumurtlama ve üreme alanı olarak ekolojik dengeye katkı sunuyor.

Biyolojik çeşitliliğiyle dikkati çeken, 146 kuş türüne ev sahipliği yapan göl, endemik türleri de barındırıyor.

Sadece burada bulunan ve “Baklagillerin kraliçesi” olarak adlandırılan Eber Sarısı, endemik bir balık türü olan “Anadolu inci balığı”, Beyşehir kurbağası ve nesli tükenme tehlikesi altında olan bir su kaplumbağası Eber Gölü’nde yaşıyor.

Her yıl onlarca bilim insanı ve fotoğrafçı, bu türleri gözlemlemek üzere bölgeye geliyor. Eber Gölü, son yıllarda yaşanan kuraklık sonucu su seviyesinin azalması nedeniyle tehlike sinyalleri vermeye başladı.

Sazlıkları keserek gelir elde eden çevre köylüler, gölde kayıklarıyla hareket etmekte zorlanırken, ekonomik balıkçılık da bitme noktasına geldi.

Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi ve AKÜ Doğa Koruma Biyoizlem Uygulama ve Araştırma Merkezi (DOKOBİM) Müdürü Doç. Dr. Uğur Cengiz Erişmiş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye’nin en büyük tatlı su göllerinden Eber’in 146 kuş türüne ev sahipliği yaptığını söyledi.

Göl havzasında yaşayan kaplumbağa, kurbağa ve Anadolu inci balığının üç endemik tür olarak dikkati çektiğini belirten Erişmiş, gölde son yıllarda yaşanan su çekilmesi sorununun buradaki biyolojik zenginliği tehdit ettiğini vurguladı.

Erişmiş, gölde yaşanan su azalmasının önüne geçilmesi için araştırmaların yapıldığını dile getirerek, bu kapsamda bazı alternatiflerin değerlendirildiğini aktardı.

“Su getirmek sorunun çözümünde tek başına yeterli değildir”Söz konusu çalışmaların gölün geleceği ve ekolojik denge için sevindirici olduğuna işaret eden Erişmiş, sözlerini şöyle sürdürdü: “Eber Gölü’nde su seviyesinin arttırılması için 3 yöntem üzerinde durulabilir. Bunlardan birisi, göl çevresindeki küçük göletlerin azaltılması, diğeri ise göle başka yerden su aktarılması.

Bölgedeki 10 bine yakın su kuyusunun kontrol altına alınması ve dip suyunun yükseltilmesi ile gölü besleyen küçük derelerin kontrolünün yapılması gerekiyor.

Bir de gölü besleyen en önemli akarsu olan Aksu çayının dip çamurunun temizlenmesi gerekiyor. Bu çayın akışkanlığını arttırmadan göle başka yerden su getirmek sorunun çözümünde tek başına yeterli değildir. Çalışmalarda, Eber havzası mutlaka Akarçay havzasının bir parçası olarak düşünülmelidir.”

Erişmiş, Eber’in çevresindeki sanayi ve turizm tesislerinin yeterli biyolojik arıtma yapmadığı için çevresel kirleticilerin organik maddelerin çok çabuk bozulmasına ve normal süreçten daha hızlı ölmesine sebebiyet verdiğini ifade etti.

“Risk faktörünün belirlenmesi lazım”
Organik maddelerin ölmesinin, gölde tabakalaşmaya, dip derinliği denilen mesafenin kısalmasına ve bataklaşmaya neden olduğunu anlatan Erişmiş, şunları kaydetti:

“Bu bataklaşmayı temizlemek gerekiyor ama temizleme konusu çok basit bir olay değil. Bu sefer de biyolojik çeşitlilik söz konusu oluyor.

Biyolojik çeşitliliğin korunması ve zarar görmemesi için risk faktörünün belirlenmesi lazım. Göl havzasında yaptığımız gözlemlerde ‘saz kedisi’ olarak bilinen çok nadir görülen bir hayvanın varlığını da tespit ettik.

Eber Gölü’ne dip çamurunun temizlenmesinde yapılacak müdahale kış uykusuna yatan hayvanlar için risk oluşturabilir. Aylara göre, türlerin habitatları göz önüne alınarak planlama yapılmalıdır.”

Erişmiş, Eber Gölü’nün kurtarılması için alınması gereken tedbirlerle ilişkin önerilerini, ilgili bakanlığa rapor halinde sunduğunu sözlerine ekledi.

“Eber Gölü bu sene kan ağlıyor”
Gölden üretilen sazları ve kamışları yurt dışına pazarlayan Habib Pınar ise, “Burada balıkçılıkta vardı, alabalık da vardı. Ben aşağı yukarı 15 yıldır kamış ihracatıyla uğraşıyorum.

4 sene evvel kendi şirketimi kurdum. Burada 13 köy bu çatı kamışından yararlanıyor. Biz bu malların Avrupa ülkelerine ihracatını yapıyoruz. Buradaki vatandaş bundan geçimini sağlıyor. Kadınlar da iş sahibi oluyor, işsiz kimse kalmıyor.

Hayvancılık da var ama ağırlıklı burası gölden geçimini sağlıyor. Eber Gölü’nden geçinen 4 belediye ve 13 köy var. Eber Gölü bu sene kan ağlıyor. Bir yangın çıkmış olsa vatandaş aç kalacak.

Çalışacak hiç iş sahası yok, tarımsal alan yok, sulama yok, bizlerin sayesinde geçim sağlıyorlar. Biz aracı oluyoruz. Tarım sahası yok burada. Çoluk çocuk mahvoluyor.

Kütahya tarafından Eber Gölü’ne gelen su kaynakları var. Devletimiz bir el atarsa onları buraya ilave ederlerse bu göl kurtulur. Bu göl kurtulursa vatandaşta kurtulur.

20 bin, 30 bin insan buradan fabrika gibi ekmek yiyor. Eğer bizler de olmasak bu köylünün hali zor. Bu sene kamış var ama yağmur olmazsa seneye olmaz.

Burası geçen sene suydu bu sene hiç yok yani tamamen kurudu. Eber Gölü’nden Türkiye’ye döviz geliyordu. Avrupa’ya ihracat edip ülkemize döviz getiriyorduk” diye konuştu.