”Bir Alfa Erkek Sosyal Statüsünü Kaybederse Ne Olur?” Sorusuna Cevap Veren Araştırmanın Dikkat Çekici Sonuçları

Sosyal statü hayvanlar aleminde kritik öneme sahip bir konu başlığı. Liderlik, statü sayesinde elde edilen ayrıcalıklar ve ‘alfa olma’, liderlik etme güdüsü, farelerden insanlara pek çok türde mevcut.

Kişilerde statü kaybının nörolojik etkilerini araştıran bir çalışma ise ‘alfa erkeklerin’ yaşadığı statü kaybının ciddi etkileri olduğunu gösteriyor.

Fareler üzerinde yürütülen çalışmada depresyon belirtileri öne çıkıyor;

Fareler, doğal yaşamlarında sistematik bir hiyerarşi içerisinde yaşıyorlar. Tabii ki bu durum laboratuvarlarda yaşayan fareler için de geçerli. Grubun alfa erkekleri dişi fareler, yiyecek, hatta tuvaletlerini yapacakları yer konusunda bile daha fazla hakka sahipler. Güçlü olanın doğal olarak alfa olduğu bu gruplarda zayıf halkalar ise alfalar karşısında bir nevi boyun eğerler.

Araştırma ekibinin yaptığı şey ise zayıfları kayırarak öne geçmelerini ve alfaları yenmelerini sağlayacak bazı kontrollü ortamlar yaratmak oldu.

Bir tüpte alfa fare ile ‘sıradan bie fareyi’ burun buruna getirip çıkışı kapatarak yalnızca alfa farenin olduğu yönden çıkabilecekleri bir düzenek kurdular. Böylece farelerin dar tüpten çıkabilmesi için alfanın geri gitmesi ve sıradan fareye yol vermesi gerekiyordu. Başlangıçta dirense de alfa fare dört gün boyunca onar kez yapılan bu deneyin sonunda diğer fareye gönüllü olarak yer vermeye başladı. 

‘Güçlü’ pozisyonuna geçen fare yeni alfa olurken eski alfa fare ise tüm ayrıcalıklarını kaybetmiş oldu. Kısa süre içinde ise eski alfada depresyon belirtileri başladı. Statü kaybeden alfalar aynı zamanda yürütülen farklı deneylerde de ‘daha çabuk pes etmeye’ başladılar.

Sonuçları elde etmek için farelerde nöral hareketleri inceleyen araştırmacılar, insanlarda da bulunan ve beyinde ‘hayal kırıklığı merkezi’ olarak anılan lateral habenula bölgesinde statü kaybı sonrası büyük bir hareketlilik olduğunu tespit etti. İlaçla tedavi ile depresyon belirtileri dururken fareler alfalıklarını da geri aldı