Tuvalet klozetinden hastalık kapabilir miyiz?

Bir umumi tuvalete girdiğinizde iğrenme hissini bastırmanın zor olabileceğini söylemek mümkün. Tuvalet oturağına ve zemine bulaşan idrar ya da diğer herhangi bir vücudun keskin kokusu duyularınızı altüst edebilir. Böyle durumlarda, kabin kapısını dirsekle açmak ya da sifonu ayağınızla çekmek gibi alışkanlıklar, temizliği karşısında endişelerinizi azaltabilir; hatta klozeti tuvalet kağıdı ile kapatıp oturarak işinizi görmeye çalıştığınız da görülebilir. Peki sadece klozete oturmak hastalığa yol açar mı, yoksa bazı insanlar bu kişisel önlemleri gereksiz bulur mu? Mikrobiyologlar bu konuyu şu şekilde özetliyorlar:

Teorik olarak kapmayacağınız şeyler “Evet, teorik olarak tuvalet koltuğundan hastalık kapılabilir; ancak bu risk çok düşüktür” diyen Jill Roberts, Güney Florida Üniversitesi Halk Sağlığı ve Mikrobiyoloji profesörü. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH) açısından bakarsak, gonore ve klamidya gibi patojenler çoğunlukla doğrudan cinsel temas yoluyla bulaşır ve tuvalet üzerinde uzun süre canlı kalmaz. Bu yüzden kirli tuvaletlerden kaçınmak ve hijyene dikkat etmek tabii ki önemlidir; ancak bu kaygının abartılmaması gerekir. Roberts’a göre, klozetlerden Yaygın bir bulaşma vaktinde görüldüğü gibi CYBH’lerin yayılma ihtimali yoktur ve kan yoluyla bulaşan hastalıklar açısından da risk düşüktür. Ayrıca, birinin idrar yolu enfeksiyonunu klozetten kapma olasılığı da aynı düzeyde düşük olarak değerlendirilir. Ancak idrar yolunda dışkı bulaşmasıyla enfeksiyon riski oluşabilir; bunun için ciddi miktarda dışkı gerekir ve kendi dışkınızı temizlerken genital bölgenize yaklaşmanız daha büyük risktir.

Neler bulaşabilir? Bazı patojenler tuvalet oturağında daha uzun süre canlı kalabilir. Örneğin insan papilloma virüsleri (HPV) yüzeylerde bir haftaya kadar varlığını sürdürebilir ve el dezenfektanlarına karşı dirençli olabildiği için temizlemek zorlaşabilir. HPV’nin genellikle cilt temasıyla bulaştığına dikkat çekilir; bu virüsler özellikle cilt bütünlüğü bozulmuş bölgeler üzerinden enfeksiyona yol açabilir. Treated.com’un klinik sorumlusu Daniel Atkinson, teorik olarak genital herpes virüsünün klozete bulaşabileceğini belirtse de, bunun mümkün olmasına rağmen olasılığın düşük olduğunu ifade eder.

Bir başka soru da klozet kapağı kullanımıdır. Yapılan anketler, umumi tuvaletleri kullananların çoğunun oturmayı tercih ettiğini ve yaklaşık yarısının önce tuvalet kağıdı ile kaplama yoluna başvurduğunu gösterse de, bu yöntemler patojenlerden kesin koruma sağlamaz. Kişisel hijyen açısından dikkate alınması gereken bir noktadır; kapaklar bile patojenleri tamamen engelleyemeyebilir.

Asıl tehdit ellerinizden gelebilir Çoğu durumda risk, klozete dokunan ellerinizin yüzünüzde veya ağızınızda patojenlerle temas etmesiyle ortaya çıkar. Dışkı parçacıkları E. coli, Salmonella, Shigella, Staphylococcus veya Streptococcus gibi bakterileri barındırabilir ve norovirüs gibi hastalıkları da taşıyabilir. Norovirüs, çok bulaşıcıdır ve bazı yüzeylerde uzun süre hayatta kalabilir. Bu nedenle, ellerin sık sık temizlenmesi ve yüzünüze dokunmamanız normalde en kritik adımdır.

Tuvalette hastalıklardan korunma yolları Ev ve umumi tuvaletlerde enfeksiyon riskini azaltmanın pratik yolları vardır. Ellere mümkün olduğunca az dokunmak, sifonu çekerken kapak kullanımı gibi alışkanlıklar bu konuda yardımcı olabilir. Ancak, 2024 yılında yapılan araştırmalar kapakların tam olarak sızıntıyı engellemeyebileceğini ve kapak kapalıyken bile virüslerin yanlara doğru kaçabileceğini gösterdi. Bu nedenle bazı uzmanlar tuvalet tasarımlarında kapaklarla ilgili daha etkili çözümler üzerinde duruyorlar. Ayrıca bazı hava spreyleri ve özel koruyucu kalkanlar, patojenlerin yayılmasını azaltmada etkili görülebilir.

Bir başka öneri de sifonu çekip hemen kabinden çıkmaktır; bazı uzmanlar, başka birinin çıktıktan sonra yeni kullanıcının kapıyı açmadan önce beklemesini önerir. Ancak bu uygulama pratikte zordur. Ayrıca tuvaleti kullanırken cep telefonu gibi nesneleri kullanmaktan kaçınmak da önerilir; zira bu cihazlar ellerle sürekli temas halinde bulunur ve dışarıya taşınan patojenler için taşıyıcı olabilir. En temel korunma yöntemi ise ellerinizi en az 20 saniye boyunca sabunla yıkamak ve gerektiğinde el dezenfektanı kullanmaktır.

Özetle, tuvaletlerden hastalık kapma riski genel olarak klozete doğrudan genital temasından kaynaklanmaz ve risk çoğu zaman düşüktür. Ancak ellerin kirli kalması durumunda ve tuvalet üst yüzeylerinde bulunan patojenlerin temas yoluyla ağıza, göze veya yüz bölgesine ulaşmasıyla hastalanma ihtimali ortaya çıkabilir. Bu nedenle el yıkama ve kişisel hijyen, en güvenli yaklaşımı sağlar.

*Uyarı: Bu içerik sadece genel bilgi amaçlıdır ve tıbbi tavsiyenin yerini almaz. Sağlık sorunlarınız varsa bir sağlık uzmanına başvurun.