Sağlık Çalışanları İçin El Hijyeni Uyum ve Yeterlilik Ölçeği Geliştirilmesi

Giriş

Sağlık sektöründe kalite ve güvenliği artırmak amacıyla yapılan çalışmalar kapsamında, sağlık çalışanlarının el hijyeni alışkanlıklarını ve uyum düzeylerini sistematik biçimde değerlendirebilecek yeni bir ölçek geliştirilmiştir. Bu ölçek, sağlık çalışanlarının el hijyeni uygulamalarını standartlara uygun hale getirmek ve hastane enfeksiyonlarının azaltılmasına katkıda bulunmak amacıyla tasarlanmıştır.

Geliştirilme Süreci ve Katılımcılar

Bu özgün ölçek, Ankara Yüksek İhtisas Üniversitesi’nden Doç. Dr. Gamze Özbek Güven’in liderliğinde, Kırıkkale Yüksek İhtisas Hastanesi Kalite Yönetim Birimi hemşiresi Muhdedir Caner ve Üsküdar Üniversitesi NP Beyin Hastanesi hemşiresi Fatma Kartaloğlu Agay tarafından geliştirildi. Çalışma sürecinde, yeni ölçeğin güvenilirliği ve geçerliliği sağlanmak üzere kapsamlı bir araştırma ve uzman görüşleri alındı.

AR-GE ve Yayın Süreci

2019 yılında başlayan ve 2023 yılında tamamlanan araştırma aşamasında, soruların içerik ve yapı uygunluğu titizlikle incelendi. Uzman değerlendirmeleri ve geri bildirimler ışığında, sorular tekrar gözden geçirilerek revize edildi. Çalışmanın etik izinleri Kırıkkale Üniversitesi Girişimsel Olmayan Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulundan alınarak, Türkiye genelinde 450 sağlık çalışanına uygulandı. Bu sayede, ölçeğin Türkiye sağlık sistemine uygunluğu ve geniş katılımlı veri seti elde edildi.

Sonuçlar ve Uluslararası Tanınırlık

Çalışmanın sonucu olarak, geliştirilmiş olan ölçek, uluslararası literatüre kazandırılmış ve 25 Nisan 2023 tarihinde saygın bir uluslararası dergide yayımlanmıştır. Bu gelişmeyle birlikte, Türkiye’den çıkan ilk kapsamlı el hijyeni uyum ölçeği olma özelliği taşımaktadır. Ayrıca, dünya genelinde kullanılan ABD yapımı ölçeklere alternatif olarak, Türkçe ve İngilizce dilinde hazırlanan bu araç, dünya çapında literatürde yerini almıştır.

Ölçek Yapısı ve Kullanım Şekli

Ölçek, yüz yüze veya dijital ortamda uygulanabilmekte olup, toplamda 39 sorudan oluşmaktadır. Bu sorular, üç temel alt boyutta toplanmıştır:

• Kurumsal Kültür: Hastane ve ekip kültürüne ilişkin değerlendirmeleri içerir.
• El Sabunları ve Malzemeleri: Kullanılan el hijyeni ürünlerinin özellikleri ve hijyen desteğiyle ilgilidir.
• Sağlık Çalışanlarının Önemi ve Bilinci: El hijyenine verilen önemi ve davranışsal tutumları ölçer.

Her bir alt boyut, sağlık çalışanlarının el hijyeni konusundaki farkındalık ve uygulama seviyelerini ortaya koyan yüksek güvenilirlikte sonuçlar sağlar. Bu sayede hastaneler, personel bakış açılarını, kullanılan malzemelerin yeterliliğini ve hijyen konusundaki tutumlarını detaylı biçimde analiz edebilir.

Uygulama ve Değerlendirme

Ölçek, hastane yönetimlerine, el hijyeni uygulamalarını geliştirmek ve standartlara uyumu sağlamak amacıyla önemli bir araç sunar. Ayrıca, el temasından önce ve sonra ellerin yıkanma alışkanlığı, hasta çevresi temas öncesi ve sonrası hijyen davranışları gibi kritik soruları içerir. Bu veriler ışığında kurumlar, hijyen uygulamalarını güçlendirecek eğitim ve politika adımlarını planlayabilir.

Teşekkür ve Son Söz

Geliştiriciler, çalışmanın hayata geçirilmesinde destek sağlayan başhekim Op. Dr. Yusuf Albayrak ve çalışma arkadaşlarına, akademisyenlere ayrıca katılımcılara teşekkür eder. Bu çalışma ile Türkiye, uluslararası literatürde yer alan ve Türk sağlık sistemine özgü yeni bir ölçme aracı kazanmıştır.