Hangi medya patronları devletten hangi ihaleyi aldı?

BirGün Gazetesinden Ozan Gündoğdu’nun haberi…

15 Haziran akşamı HaberTürk televizyonundaki “Türkiye’nin Nabzı” programında acayip bir diyalog yaşandı. Program konuklarından hukukçu Salim Neşe Saçan “Yıllardır HDP konuşulur, bir tane HDP’li burada yok, sadece burada değil, hiçbir mecrada bir tane HDP’li gelip kendisini savunamaz. Ama legaldir” diyerek medyayı eleştirdi.

Bunun üzerine programın moderatörü Didem Arslan Yılmaz’ın bu eleştiriye cevabı medya etiğinin sınırlarını sorgulattı. Yılmaz konuğuna cevaben, “Burası bir halk televizyonu değil, sonuçta biz millet kuruluşu değiliz, özel bir sektörüz, bu bir tercihtir, bu tercihin nedenleri böylece ya da böyle farklıdır, bu ekranda da HDP’liler zamanında olmuştur” ifadelerini kullandı.

Arslan her ne dek kanalın özel sermayeli bir kuruluş olduğunu ve böylece “medya etiğini” de sorgulatır biçimde tercihlerinin bulunduğunu söylese de ülkede televizyon kanallarının ne kadar “özel” olduğu anlaşmazlığa neden olan. Zira medya tekellerinin sahipliğinin hükümetle ilişkisi ülkenin çoğu gazete ve televizyonunu hükümet organlarına dönüştürmüş durumda.

bir zamanlar ‘başlıca eğilim’ diye açıklama edilen medya gruplarının sahipliğine mercek tuttuk.

1- ATV-SABAHTAN GRUBU
Önceki yıllarda Dinç Alim’in olan Sabahleyin-Atv grubuna TMSF 2007’de el koydu. Grup, 22 Nisan 2008’de ise 1,1 milyar dolar bedelle Çalık Grubu’na satıldı. O dönemde Çalık Grubu’nun CEO’su ise bugünün Define ve Maliye Bakanı olan Patent Albayrak’tı. 6 sene Çalık Grubu’nun elinde olan Turkuvaz Medya, 2014’te Kalyon İnşaat’ı da bünyesinde barındıran Tepe Holding’e satıldı. Holding’in idare heyeti başkanlığında yer alan ad Ömer Faruk Kalyoncu.

Turkuvaz Medya bünyesinde Sabahleyin, Yıllık, Fotomaç, Yeniasır gazetelerinin yanı sıra ATV, A Haber, Minika Çocuk gibi TV kanallarını da barındırıyor.

Bu grubun elindeki yayınlar gizlemeye ihtiyaç duymadan iktidarın en açık destekçisi konumunda. öte taraftan grubun sahibi olan ‘Kalyoncu’lar 70’li yıllardan bu yana siyasal İslamcı geleneğin zenginlerinden olarak kabul ediliyor. AKP döneminde ise millet ihalelerinde adı en fazla geçen sermaye grubu da yeniden Kalyon grubu.

► İstanbul Havalimanı’nın işletmesinin yüzde 40’ı Kalyon İnşaat’a ait.

► Taksim yayalaştırma projesi, Başakşehir Stadı, Kuzey Marmara Otoyolu, KKTC Su Hattı projesi yine Kalyon İnşaat’ın aldığı büyük ölçekli halk ihalelerinden.

öte taraftan grubun ulus ihalelerindeki “klasik” usulü ise açık ihale yok, mucizevi koşullarda uygulanan ve pazarlık usulü olan 21/B. Büyük ölçekli 17 ihalenin yalnızca 1’ini açık ihaleyle kazanan Kalyon İnşaat, 11 ihaleyi 21/B usulüyle, 5’ini ise Muhakkak İstekliler’in çağrıldığı ihale usulüyle aldı. Sadece son 3 ayda Kalyon İnşaat’ın 21/B ihale usulüyle aldığı ihalelerin toplam bedeli 1 milyar lirayı aşmış durumda. Bu ihaleler, 483 milyon lira bedelli KKTC Deniz Geçisi İsale Hattı Onarımı ve 629 milyon liralık İzmit Kandıra ayrılmış yolu.

2- SHOW TV-HABERTÜRK GRUBU

Show TV, 2000’li yıllara Turkcell’i de bünyesinde barındıran Çukurova Holding sahipliğine girdi. Holding’in başında Forbes listesine de giren ülkenin sayılı zenginlerinden Mehmet Belli Karamehmet bulunuyordu. Show TV’nin yanı sıra Güneş ve Akşam gazetesini de bünyesinde barındıran Çukurova Holding’in Interbank ile borç sorunu yaşadı. Kredi ilişkilerinden kaynaklanan 455 milyon dolarlık borcu nedeniyle TMSF Show TV, Akşam ve Güneş gazetesinin yanı sıra BMC’ye el koydu. Bunun üstüne Çukurova Holding, Show TV’yi 2013’te TMSF gözetiminde Ciner Holding’e sattı. Güneş ve Akşam gazeteleri ile BMC’yi ise Ethem Sancak TMSF’den alacaktı.

2013’te Show TV’nin de sahibi olan Ciner Holding, daha önceden elinde bulundurduğu Habertürk ve BloombergHT ile beraber medyada manâlı bir pozisyon elde etti.

Ciner Holding’in medya işleri dışında yoğunlaştığı sektörler madencilik, enerji ve nakliyecilik. Holding Türkiye’nin işletme hakkı özelleştirilen birincil termik santralı olan Çayırhan Termik Santralı’nın sahibi. bununla beraber elektrik enerjisinin toptan satışının da içinde olan holdingin bünyesinde Silopi Termik Santralı da bulunuyor.

Holding’in sahibi Turgay Ciner 2011’de Kasımpaşaspor’u aldıktan daha sonra futbol endüstrisine de giriş yapıyor.

3- NTV-STAR TV GRUBU

Cavit Çağlar göre kurulan NTV, 1999’dan beri, Uzan grubunun kurduğu Star TV ise 2011’den Doğuş Grubu’na ait. Grubun sahibi Forbes’un listesine tarafından 2,4 milyar dolarlık servetiyle Türkiye’nin en varlıklı 3’üncü kişisi. Listedeki 4’üncü isimse 2,2 milyar dolarlık servetiyle Ferit Şahenk’in kardeşi Filiz Şahenk.

Diğer medya patronları gibi Doğuş Holding de inşaat ve enerji sektörünün içinde. Grup, bünyesinde Doğuş Enerji ve Doğuş İnşaat gibi şirketleri de barındırıyor. Holding’in medyada en fazla gündem olan ihalesi Galataport Projesi. Ancak diğer ortaklık ağları Türkiye’deki medya sahipliğine de ışık tutuyor. Örneğin, Doğuş İnşaat Taksim-4. Levent Metro İnşaatı ihalesi üzerinden Cengiz İnşaat ve Albayrak İnşaat’la ortak. Albayrak İnşaat ise aynı zamanda Yeni Şafak’ın sahibi. Kadıköy-Kartal metro inşaatı üzerinden Makyol ve Astaldi ile karşılıklı. Makyol İnşaat ise 3. Havaalanı ihalesini şampiyon 5 firmadan biri. Bomonti Bira Fabrikası Dönüşümü ihalesi üzerinden IC İçtaş Holding ile ortak. IC İçtaş ise 3’üncü Köprü ve Başarı Havalimanı’nın işletmecisi konumunda.

4- KANAL D-CNNTURK-HÜRRİYET GRUBU

2000’li yıllara Doğan Holding bünyesinde giren ve Türkiye’de belli başlı eğilim medya denince akla ilk gelen medya grubu olan Doğan Medya 2018’de anlaşmazlığa neden olan biçimde 916 milyon dolara Demirören Holding’e satıldı. Holdingin başında Şimşek Demirören bulunuyor. Grubun yayın çizgisi ise Demirören’den sonra sert biçimde hükümet lehine değiştirilmiş durumda.

Yıldırım Demirören’in kızı Yelda Demirören ile Hasan Kalyoncu’nun oğlu Haluk Kalyoncu 24 Kasım 2018’de nişanladı, 2019’da ise evlendi. Nişan yüzüklerini Tayyip Erdoğan takarken, düğün şahitleri Emine Erdoğan oldu. Böylece Demirören Medya ile ATV-Ahaber-Sabahleyin grubunu elinde bulunduran Kalyoncu’lar arasında akrabalık ilişkisi de tesis edilmiş oldu.

Demirören de tıpkı öteki medya patronları gibi enerji ve inşaat işleriyle öne çıkıyor. Türkiye’nin en büyük futbol iddia şirketi İddaa’yı da Ulusal Piyango İdaresi’nden satın alan Demirören Türkiye Futbol Federasyonu’nun da eski başkanı. Federasyon Başkanı olduğu dönemde 16 Nisan referandumuna “Enerjik ve büyük Türkiye için ben de evet diyorum” çıkışıyla o dönem uyarı çeken Demirören, medya grubunun CEO’luğunu TGRT-Türkiye Gazetesi kökenli Mehmet Soysal’a vermişti.

OZAN GÜNDOĞDU – BİRGÜN GAZETESİ