Diyarbakır Ulu Cami’de Roma Dönemine Ait Aktif Su Sarnıcı

Diyarbakır Ulu Cami, sadece dini önemiyle değil, aynı zamanda tarih ve kültür zenginliğiyle de dikkat çeken bir mekandır. Bu büyük mabedin altında, Roma dönemine ait olduğu düşünülen ve günümüzde halen aktif olarak kullanılan bir yer altı su sarnıcı bulunmaktadır. Bu sarnıç, bölgenin tarih boyunca su ihtiyacını karşılamak amacıyla inşa edilmiş ve zaman içinde çeşitli onarımlarla korunmuştur. Ziyaretçiler, bu tarihi yapıyı yakından görmek ve geçmişin izlerini sürmek için Ulu Cami’ye akın etmektedirler.

Yıllardır ayakta kalan ve bölgenin kültürel mirasının önemli bir parçası olan bu su sarnıcı, yaklaşık olarak 16,5 metre uzunluğunda, 2,5 metre genişliğinde ve 2 metre 80 santimetre yüksekliğindedır. Roma dönemine ait olduğu düşünülen yapının içerisinde, iki adet yeryüzüne bakan pencere bulunmaktadır. Bu pencereler, uygun şekilde camla kapatıldığında, içeriye ışık girmesini sağlar ve sarnıcın estetik değerini artırır. Günümüzde, bu pencerelerin üzeri kırılmaz camlarla kapatılarak, hem korunması sağlanmakta hem de ziyaretçilere güzel bir görüntü sunulmaktadır.

Mevcut durumda, sarnıçta bulunan ve suyun kaynağını gösteren detaylar oldukça dikkat çekicidir. Sarnıcın iki penceresinin altında, yaklaşık 100 santimetre genişliğinde iki kuyucuk yer almaktadır. Bu kuyular, zamanında suyun dolup boşaldığı ve insanların testiler yardımıyla buradan su aldığı alanlar olarak kullanılmaktaydı. Günümüzde ise, zaman zaman bu kuyulardan su çıkarılarak, cami avlusunun temizliğinde kullanılmakta ve böylece su kaynağının canlı tutulduğu gözlemlenmektedir.

Yazar ve araştırmacı Abdulaziz Yatkın, bu tarihi yapının turizm ve kültürel anlamda büyük bir potansiyele sahip olduğunu vurgulamaktadır. Ona göre, su sarnıcın iç kısmına uygun düzenlemeler yapılarak, görsel ve turistik açıdan çekici hale getirilebilir. Özellikle, sarnıcın iç kısmındaki iki pencerenin üzerinin kırılmaz camla kapatılması ve uygun aydınlatma sistemleri eklenmesiyle, hem ziyaretçiler için etkileyici bir ortam yaratılabilir hem de bölge tanıtımına katkı sağlanabilir. Yatkın, “Eğer bu alan turizme kazandırılırsa, hem bölge ekonomisine hem de kültürel mirasın korunmasına önemli katkılar sağlanmış olur” diyerek sözlerini tamamlamaktadır.

Bu su sarnıcının inşasının kesin tarihi bilinmemekle birlikte, uzmanlar tarafından Roma dönemine dayandığı düşünülmektedir. Yatkın, “Cami ve sarnıcın toplam tarihi yaklaşık 3 bin 400 yıl öncesine uzanmakta. Bu nedenle, sarnıcın da en az cami kadar eski olduğu söylenebilir” açıklamasında bulunmuştur. Ayrıca, 2017 yılında gerekli izinlerin alınmasıyla, sarnıcın içine girilerek detaylı incelemeler yapılmış ve suyun kaynağının nereden geldiği tespit edilmiştir. Bu araştırmalar sayesinde, sarnıcın iç kısmında bulunan kuyuların ve suyun kaynağının incelenmesi, bölgenin tarihi ve kültürel değerlerine ışık tutmuştur. Yatkın, “Gözlemlerimiz ve ölçümlerimiz sonucunda, suyun kaynağına ulaşmayı başardık ve bu alanın turizme kazandırılmasıyla, Diyarbakır ve Ulu Cami’nin tanıtımına büyük katkılar sağlayabiliriz” diyerek çalışmalarını özetlemektedir.

Sonuç olarak, Diyarbakır Ulu Cami altındaki bu tarihi su sarnıcı, sadece bir su kaynağı olmanın ötesinde, bölgenin tarihine, kültürüne ve mimarisine ışık tutan önemli bir mirastır. Bu yapının korunması ve turizme kazandırılmasıyla, hem bölge ekonomisine katkı sağlanabilir hem de kültürel hafızanın canlı tutulması mümkün olur. Bu eşsiz yapıya gösterilecek özen ve yapılacak çalışmalar, Diyarbakır’ın tarihi zenginlikleri arasında hak ettiği yeri almasını sağlayacaktır.