Afrika Sıcaklarının Türkiye’ye Etkisi ve Küresel İklim Değişikliği

Sıcak hava dalgası Türkiye’yi etkisi altına alırken, Afrika sıcaklarının yeniden gündeme gelmesiyle birlikte iklim değişikliğinin boyutları tartışılmaya başlandı.

Son günlerde yurt genelinde 40 dereceyi aşan sıcak hava dalgasının kökeni olarak Afrika kıtası gösteriliyor. Uzmanlar, bu sıcak hava hareketlerinin kaynağını Afrika’nın çeşitli bölümlerinde bulunan aşırı sıcak ve kuru iklim koşullarına bağlıyorlar. Bu durum, Türkiye gibi Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinde ciddi etkiler yaratmaya devam ediyor.

Afrika Kıtasında Sıcaklık ve İklim Özellikleri

“Afrika sıcağı” veya “çöl sıcağı” olarak adlandırılan bu iklim, kıtanın iklim çeşitliliğinin bir yansımasıdır. Sahra Çölü, Etiyopya, Eritre ve Cibuti sınırında yer alan Danakil Çöküntüsü ve Sahel bölgesi, aşırı sıcaklıkların en yoğun görüldüğü alanlar arasında bulunuyor.

“Yeryüzünün Cehennemi” Danakil Çöküntüsü

Danakil Çöküntüsü, iklimiyle adeta “yeryüzünün cehennemi” olarak tanımlanıyor. Yıl boyunca aşırı sıcak ve kurak koşullarıyla dikkat çeken bölge, sıcaklık ortalaması yaklaşık 35 derece civarında seyrederken, bazı günlerde 50 dereceye kadar ulaşabiliyor. Bu özelliğiyle dünyanın en sıcak ve yaşanabilirliği en zor alanlarından biri olarak kabul ediliyor.

Kayıtlara geçmiş en yüksek sıcaklık ise 1931 yılında Tunus’un Kebili şehrinde ölçülen 55 derece ile kayıtlara geçmiştir. Sudan’ın Vadi Halfa ve Etiyopya’nın Danakil Vadisi ise, yıl boyunca 50 dereceye yaklaşan sıcaklıklarla biliniyor. Ancak, Libya’nın El Aziziye şehri, 1922’de ölçülen 58 derece rekorunun resmi olarak geçersiz sayılmasıyla tarihte kalmıştır.

Afrika İklimi: Sıcak ve Nemli ya da Kurak ve Kavurucu

Çöl bölgelerinda gündüz sıcaklıkları 45-50 dereceye ulaşırken, gece sıcaklıkları ciddi oranda düşerek termal dalgalanmalara neden oluyor. Nem oranının düşük olması, buharlaşmayı artırıp, bölgedeki kuraklığı daha da derinleştiriyor.

Öte yandan, Orta ve Ekvatoral Afrika ülkelerinde sıcaklıklar 25-30 derece arasında seyrederken, yüksek nem oranlarıyla birlikte yıl boyunca sıcak ve nemli iklim hakim oluyor. Bu bölgelerde, 1991-2020 döneminde, bazı ülkelerde 90 günden fazla “aşırı sıcak gün” yaşandı. Burundi, Kongo, Gabon, Ekvator Ginesi ve Gana gibi ülkeler, yılın büyük bölümünde yüksek sıcaklık ve nemden etkileniyor.

Güney Afrika ve Doğu Afrika’nın İklim Özellikleri

Güney Afrika’nın dağlık bölgeleri, daha ılıman iklimler barındırırken, mevsimsel farklılıklar belirgin hale geliyor. Özellikle kış aylarında serin hava hakim olurken, yaz aylarında bile zaman zaman hafif serinlik yaşanabiliyor. Doğu Afrika ülkelerinde ise, yüksek rakımlı alanlar daha ılıman iklimlere sahip olup, sıcaklıklar genellikle daha düşük seyrediyor.

2024 Yılında Afrika’da Sıcaklık Rekorları

2024 yılında, Afrika kıtası, dünya genelinde kaydedilen toplam 67 aşırı sıcaklık olayından 14’üne tanıklık etti. Bu olaylar, bölgedeki tarım faaliyetlerini olumsuz etkilerken, ekonomik kayıplara da yol açtı. 54 Afrika ülkesinden 42’si, bu aşırı sıcak havalardan ciddi biçimde etkilendi.

Sıcak hava dalgaları, tarım, sağlık ve altyapı alanlarında ciddi sonuçlara neden oluyor. Güney Sudan’da Şubat ayındaki sıcaklık artışı nedeniyle okullar iki hafta kapandı. Birçok çocuk, sıcak çarpması ve susuzluk nedeniyle hastanelere başvurdu. Halk, dışarı çıkmamaları ve bol su tüketmeleri konusunda uyarıldı; ne yazık ki, pek çok evde klima, vantilatör veya temiz içme suyu bulunmuyor.

Afrika Sıcaklarının Türkiye’ye Etkisi ve İklim Değişikliği

İşte bu Afrika sıcakları, Türkiye’nin özellikle İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz bölgelerinde etkili oluyor. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ne göre, bazı şehirlerde sıcaklık 45 dereceyi aştı. Uzmanlar, iklim değişikliğinin bu sıcak hava hareketlerini daha sık ve şiddetli hale getirdiğine dikkat çekiyorlar. Artan çölleşme ve kuraklık, Afrika’nın Sahel bölgesinde hızla ilerliyor ve bu durum, sıcak hava akımlarının Avrupa ve Türkiye gibi bölgelere ulaşmasını kolaylaştırıyor.

Denizleri Isınan ve Küresel Etkiler

2024 yılında, Atlantik ve Akdeniz’deki deniz yüzeyi sıcaklıkları, şimdiye kadar kaydedilen en yüksek seviyelere ulaştı. Ocak ve Nisan ayları arasında yaklaşık 30 milyon kilometrekarelik deniz alanı, “denizel sıcak hava dalgaları” ile etkilenmiş olup, bu durum 1993’ten bu yana en geniş alanı kapsamaktadır. Yüksek deniz sıcaklıkları, deniz ekosistemlerini tehdit ederken, tropik fırtınaların şiddetini artırıyor ve deniz seviyesinin yükselmesine neden oluyor. Bu da kıyı bölgelerinde yaşamı ve ekonomiyi doğrudan tehlikeye atıyor.

İklim değişikliğinin bu olumsuz etkileri, hem insan sağlığını hem de tarımsal üretimi büyük ölçüde tehdit etmeye devam ediyor.

Kaynak: Ensonhaber