Lejyoner Hastalığı ve Klima Sistemleri: Tehlike ve Korunma Yolları

Halk arasında ‘klima hastalığı’ olarak bilinen lejyoner hastalığının ciddiyeti ve tedaviye geç kalınmasının olası sonuçları üzerine uzmanlar uyarıyor

İstanbul Üniversitesi VM Medical Park Florya Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Esra Ergün Alış, özellikle yaz aylarında artış gösteren ve ciddi sağlık riskleri taşıyan lejyoner hastalığı hakkında önemli bilgiler paylaştı. Gelişen modern yaşam ve yoğun su sistemleri, bakterilerin yayılma riskini artırırken, hastalığın belirtilerini ve korunma yollarını bilmek hayati önem taşımaktadır.

Lejyoner Hastalığı Nedir ve Nasıl Ortaya Çıkar?

Lejyoner hastalığı, ‘Legionella pneumophila’ adlı bakterinin neden olduğu ciddi bir zatürre (pnömoni) enfeksiyonudur. Bu bakteriler genellikle suyun durgun ve 20-50 derece arasında bulunduğu ortamlarda çoğalır. En sık karşılaşılan ortamlar arasında klimalar, su tankları, havuzlar, süs havuzları, buharlaştırıcılar ve insan yapımı su sistemleri yer almaktadır. Lejyonella bakterisinin su damlacıkları yoluyla solunum sırasında akciğerlere ulaşmasıyla enfeksiyon gelişir.

Hastalık Nasıl Bulaşır ve Hangi Durumlar Risk Taşır?

Lejyoner hastalığı, insandan insana bulaşmaz. Bakteri, mide asidine karşı oldukça hassastır ve bu nedenle içme suyuyla bulaşma riski düşüktür. Ana bulaşma yolları, bakteriyi içeren su damlacıklarının solunum yoluyla akciğere ulaşmasıdır. Bu nedenle, klimalar, jakuzi, hava nemlendirici cihazlar ve kullanılmayan musluk ya da duş başlıkları gibi su kaynakları, uygun koşullarda bakterinin çoğalmasıyla enfeksiyon riskini artırabilir. Ayrıca, nadiren de olsa, bakterili suyun yanlışlıkla soluma veya boğulma gibi durumlar sonucu akciğere kaçmasıyla da hastalık gelişebilir.

Hastalığın Belirtileri ve Klinik Seyri

Lejyoner hastalığının hafif formu olan ‘Pontiac ateşi’ genellikle kendiliğinden geçen, grip benzeri belirtiler gösterir. Bulaştıktan sonra genellikle 8-24 saat içinde, ateş, eklem ağrısı, baş ağrısı, halsizlik ve titreme gibi semptomlar ortaya çıkar. Bu hafif formda akciğer enfeksiyonu gelişmez ve birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak, hastalık daha ciddi bir tabloyla seyrettiğinde, genellikle 5-6 gün sonra yüksek ateş, baş ağrısı, kas ve eklem ağrısı, öksürük, nefes darlığı, göğüs ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve zihinsel değişiklikler görülebilir. Bu belirtiler görüldüğünde vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir.

Tanı ve Tedavi Süreci

Lejyoner hastalığının tanısı, klinik bulgular ile birlikte fizik muayene, kan tetkikleri, akciğer grafisi ve gerekirse bilgisayarlı tomografi ile konur. Ayrıca, idrar testleri ve balgam kültürleri de tanıya katkı sağlar. Erken tanı ve uygun tedavi ile hastalık genellikle başarılı bir şekilde tedavi edilebilir, ancak tedavi gecikirse %10 oranında ölüm riski bulunur. Bu nedenle, şüpheli vakalarda zaman kaybetmeden uzman hekimlere başvurulmalıdır.

Risk Faktörleri ve Kimler Tehdit Altında?

Lejyoner hastalığına yakalanma riski, diğer solunum yolu enfeksiyonları gibi, yaşlılar, sigara içenler, kronik akciğer hastalıkları (KOAH), diyabet, kalp hastalıkları, bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler ve kanser hastaları gibi gruplarda daha yüksektir. Özellikle 50 yaş üstü bireyler, bu hastalık açısından dikkatli olmalıdır.

Toplu ve Endüstriyel Ortamlar Risk Taşıyor

Merkezi sistemlerle çalışan büyük su ve havalandırma altyapıları, bakterinin yayılmasında temel rol oynar. Soğutma kuleleri, endüstriyel klima sistemleri, otel, alışveriş merkezi gibi kalabalık ve sürekli su kullanımı olan alanlar, bakterilerin çoğalması ve aerosolize olması açısından yüksek risk taşır. Bu ortamların düzenli ve uygun bakım yapılması, riskleri önemli ölçüde azaltır.

Korunma ve Önlemler

Lejyonella bakterisinin büyümesini önlemek için su sistemlerinin düzenli temizliği ve dezenfeksiyonu büyük önem taşır. Ayrıca, klimaların, su tanklarının ve havuzların bakımını yapan uzmanların, uygun temizlik ve dezenfeksiyon prosedürlerini uygulaması gerekir. Ev tipi klimalar genellikle aerosol üretmediği için risk taşımaz, ancak nemlendiriciler veya taşınabilir soğutucuların bakımı ihmal edilmemelidir. Su sistemleri ve havalandırma altyapılarında biyofilm oluşumu engellenmeli, periyodik kontroller yapılmalıdır.

Genel Tedavi ve Sağlık Tavsiyeleri

Lejyoner hastalığı tedavisinde antibiyotik kullanımı temel tedavi yöntemidir. Solunum sıkıntısı yaşayan, ağır klinik tablo gösteren hastalar hastanede yatış ve destek tedavisi almalıdır. Ayrıca, yüksek ateş, öksürük ve nefes darlığı gibi belirtilerde, oksijen desteği ve ateş düşürücü ilaçlar gibi destekleyici tedaviler uygulanır. Tedavi süresi, diğer zatürre türlerine göre genellikle daha uzundur ve en az 14 gün, bazen 21 gün devam edebilir. Erken müdahale, hastalığın seyri açısından kritik öneme sahiptir.