‘Yaz sıcakları burun kanamalarını tetikleyebilir’

Sıcak havalarda burun kanaması sıklıkla karşılaşılan ve toplumda yaygın olarak görülen bir sağlık sorunudur. Uzmanlar, özellikle yaz aylarında artış gösteren bu durumu, hava sıcaklıklarının ve ortam koşullarının burun içindeki hassas damarlar üzerinde yaptığı olumsuz etkilerle ilişkilendiriyor. Yaz aylarında artan terleme ve vücut sıvısı kaybı, burun mukozasının elastikiyetini azaltıp, kurumasına ve çatlamasına neden olur. Bu durum, yüzeye yakın damarların daha kolay yırtılmasına ve kanamaların oluşmasına zemin hazırlar. Ayrıca, klima kullanımının havadaki nem oranını düşürmesi ve ortamın kuru kalması, burun içi yüzeylerin daha da kuruyarak bu sorunların artmasına katkı sağlar.

Uzmanlar, burun kanamasının sadece sıcak havalara bağlı olmadığını, birçok farklı faktörün tetikleyici olabildiğini vurguluyor. Burun içi yabancı cisimler, kıkırdak eğrilikleri, enfeksiyonlar, alerjik reaksiyonlar, yüksek tansiyon ve damarsal hastalıklar gibi çeşitli rahatsızlıklar burun kanamasına neden olabilir. Özellikle çocuklarda yabancı cisimlerin buruna kaçması ve burun eğrilikleri, en sık görülen nedenler arasında yer alır. Bu durumlar, burun içindeki damarların zedelenmesine ve tekrarlayan kanamalara yol açabilir. Aynı zamanda, kan pıhtılaşma bozuklukları, damar sertliği, karaciğer veya böbrek yetmezliği gibi sistemik hastalıklar da önemli risk faktörleridir. Kullanılan kan sulandırıcı ilaçlar, K vitamini eksikliği ve yüksek tansiyon gibi durumlar, burun kanamasını daha da ağırlaştırabilir ve tedavi sürecini zorlaştırabilir.

Burun Kanaması ve Hastalıklar

Burun içi bölgedeki yabancı cisimler, özellikle çocuklarda, tek taraflı kötü koku ve kanama ile kendini gösterebilir. Burun septumundaki eğrilikler ise, hava akışını bozarak mukozanın kurumasına ve kabuklanmasına sebep olur; bu da en sık rastlanan kanama nedenlerindendir. Ayrıca, tüberküloz, Wegener granulomatozis ve sarkoidoz gibi granülomatöz hastalıklar da burun mukozasında iltihap ve kabuklanmalara yol açar, tekrarlayan kanamalara neden olabilir. Özellikle genç erkeklerde, sık tekrarlayan burun kanamaları ve burun bölgesinde kitle tespiti söz konusuysa, nazofarengeal anjiofibrom riski değerlendirilmelidir. Bu durumda, detaylı görüntüleme yöntemleri olan bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) kullanılarak burun ve sinüslerin detaylı incelenmesi gerekebilir. Ayrıca, yaygın ve kontrolsüz burun kanamalarında, pıhtılaşma bozukluklarının araştırılması elzemdir. Kan sulandırıcı ilaçlar kullananlar, karaciğer ve böbrek yetmezliği olanlar ile K vitamini eksikliği yaşayan kişiler, bu açıdan dikkat edilmesi gereken grup içerisindedir. Damar sertliği ve hipertansiyon ise, damarların zayıflamasına ve kanama riskinin artmasına neden olur. Uzun süreli ve yanlış burun spreyleri kullanımı da mukozanın tahriş ve kurumasına yol açarak, kanamaları tetikler. Rinit ve sinüzit gibi üst solunum yolu enfeksiyonları da burun kanamasına katkı sağlar.

Sıcak Havalarda Burun Kanaması Riskleri ve Önlemler

Yaz aylarında, hava sıcaklıklarının yükselmesiyle birlikte burun kanaması olasılığı artar. Uzmanlar, burun damarlarının oldukça yoğun bir damar ağına sahip olduğunu ve bu damarların, sıcaklık, basınç ve nem değişikliklerine karşı oldukça hassas olduğunu belirtiyor. Hava sıcaklığının artmasıyla ortam havası kurur, burun mukozası kuruyarak çatlar ve yüzeye yakın damarlar yırtılır. Klima kullanımı da, ortam havasını soğutmanın yanı sıra nem oranını düşürerek burun içi yüzeylerin kurumasını tetikler. Bu süreçler, burun mukozasının elastikiyetini kaybetmesine ve kırılgan hale gelmesine neden olur. Yaz aylarında vücut terleme yoluyla sıvı kaybını artırır ve bu da burun içi mukozanın daha da kurumasına katkı sağlar. Bu nedenle, burun kanamaları yaz aylarında daha sık görülür. Uzmanlar, bu durumu önlemek amacıyla ortamda nem artırıcı tedbirler alınması, bol sıvı tüketimi, klimaların kullanımını sınırlama ve nazal nemlendiriciler kullanmayı önerir.

Burun Kanamasıyla Mücadelede Yapılması Gerekenler

Burun kanaması sırasında ilk müdahale oldukça önemlidir. Op. Dr. Ulkar Mammadova, bu süreçte yapılması gerekenleri şu şekilde sıralamaktadır:

• İlk olarak, hastanın sakinleştirilmesi ve rahatlatılması gerekir. Kan basıncı yüksekse, uygun şekilde kontrol altına alınmalıdır.
• Hasta oturur pozisyonda olmalı ve burun kanatları, Hipokrat manevrası adı verilen yöntemle, sıkıca 20 dakika boyunca tutulmalıdır. Bu süre, kanamanın durması için gereklidir.
• 20 dakikadan uzun süren kanamalarda, kan basıncı ve kan sulandırıcı ilaç kullanımı dikkate alınmalı, gerekirse tıbbi yardım alınmalıdır.
• Şiddetli ve inatçı kanamalarda, hastanın yakından izlenmesi ve aspirasyon, hipoksi gibi komplikasyonların önlenmesi önemlidir.
• Burun içi temizlenip, ilaç emdirilmiş tamponlar veya hafif kanamalarda gümüş nitrat, kromik asit veya elektrokoter kullanılması uygun olabilir. Ancak, inatçı ve durdurulamayan kanamalarda damarların cerrahi yöntemlerle bağlanması son çare olarak düşünülmelidir.

Burun Kanamasından Korunmak İçin Öneriler

Op. Dr. Mammadova, burun kanamasını önlemek amacıyla şu temel önerilerde bulunmaktadır:

• Odanın nem oranını artırmak için buhar makinesi veya nemlendirici kullanmak.
• Günlük yeterli su tüketimini sağlamak.
• Klima kullanımını mümkün olduğunca sınırlandırmak.
• Nazal nemlendiriciler kullanarak, burun içi mukozanın kurumasını engellemek.
• Burun karıştırmadan kaçınmak; özellikle çocuklarda bu alışkanlık oldukça zararlıdır ve burun mukozasının zarar görmesine neden olur.

Halk Arasında Yaygın Yanlışlar ve Gerçekler

Burun kanaması hakkında toplumda yanlış bilinen birkaç önemli noktaya değinen uzmanlar, şu bilgileri paylaşıyor:

• Başını arkaya eğmek – yanlış: Bu pozisyonda kan genize akar veya yutulur, bu da kusma veya solunum yoluna kaçma riskini artırır.
• Pamuk veya peçete burnun içine sokmak – yanlış: Kuruyan pamuk, mukoza ile yapışabilir ve çıkarırken yeniden kanama riskini yükseltir.
• Burnu sık sık sümkürmek – yanlış: Sümkürmek, taze pıhtıyı yerinden oynatarak yeniden kanamaya neden olur. Bu nedenle sakin kalmak ve sümkürmemek en doğrusudur.
• Soğuk havlu enseye konmak – yanlış: Enseye soğuk uygulamasının kanamayı durdurduğuna dair bilimsel bir kanıt yoktur. Doğru uygulama, burun köküne veya alın bölgesine soğuk kompres uygulamaktır.
• Her burun kanamasını tehlikeli görmek – yanlış: Çoğu burun kanaması, yüzeysel damarların zedelenmesiyle oluşur ve uygun önlemlerle kolayca durdurulabilir.

Sağlık açısından dikkat edilmesi gereken noktalar ve doğru müdahale yöntemleriyle, burun kanamaları önemli ölçüde azaltılabilir veya kontrol altına alınabilir. Bu konuda bilinçli olmak ve uzman tavsiyesi almak, hastaların iyileşme süreçlerini hızlandırır ve olası komplikasyonların önüne geçer.