Yanlış Hasat Bitki Çayları ve Baharatların Zehirlemesine Neden Oluyor

08.10.2020

A⁺

A^-

Genetik Mühendisi Prof. Dr. Metin Turan, bitkilerde ortaya çıkan tehlikeden korunmak için alınabilecek önlemlere değinerek, datura bitkisi, şeytan elması, bambulotu, akrepotu, acıkarpuz ve engerekotu gibi doğada 6 bine yakın zehirli olarak adlandırılan ‘yabani ot’ bulunduğuna ve doğru yöntemlerle hasat edilmediğinde bitki çayları ve baharatlarla birlikte bu otların, insanların sofralarına kadar gelerek, sağlığı tehdit ettiğini söyledi.

Prof. Dr. Turan, kişilerin özellikle koronavirüs salgını sürecinde bağışıklık sistemini güçlendirmek için endemik bitki türlerine yöneldiğini onlarla gelen zehirli otlarında tehlikeli olduğunu vurguladı.

Geçtiğimiz yıl birçok kişinin ıspanaktan zehirlendiğini anımsatan Prof. Dr. Turan, yaprakları tüketilebilen bitkileri toplarken içinde ‘yabani ot’ olabileceğini unutmadan hareket etmek gerektiğini kaydetti.

‘BİLİNÇSİZ HASATLA KİŞİLERİN ZEHİRLENME RİSKİ ARTIYOR’

Zehirli otların bünyesinde ‘alkaloit’ adı verilen ve insanlar için tehlike arz eden toksinler bulunduğunu belirten Prof. Dr. Turan, ‘Bitkiler toplanırken nitelikli işçilerin bulunmaması nedeniyle ‘yabancı ot’ olarak ifade ettiğimiz içerisinde bulunmaması gereken otları dikkate almadan hasat ediliyor. O yüzden insanların zehirlenme riski giderek artıyor. İşletmeler, bitkileri işlerken otlara dikkat etmelidir. Endüstriyel hasatlarda sortex dediğimiz ayrıt edici maddeler olmadığı için makineler birlikte hasat ediyor bu da tehlike oluşturuyor. Avrupa bu riski azaltmak için her bitkiyi poşet içine koyarken içeriğini yazmak koşuluyla bandrolleyerek satıyor. Bizde olduğu gibi kasalarla büyük partiler şeklinde satış olmuyor. Eğer poşetleme ya da ambalajlama işlemini yaparsak risk sıfıra iner’ dedi.

Zehirli otların önemli bir kısmının kültür bitkileri olduğundan bahseden Prof. Dr. Turan, ‘Papatya, baklagil ve çiçek açan diğer bitkileri de sayarsak yaklaşık 3 bin ile 6 bin arasında değişen tür var. Bitkiler kendilerini korumak için alkaloit üretiyor bu amino asitlere zehir diyoruz. Dışarıdan herhangi bir canlıdan zarar görmemek için bünyesinde bu amino asitleri üretiyor. Bu ürünleri ilaç sanayinde hammadde olarak kullanırız ama son zamanlarda ‘takviye edici gıda ürünleri’ adı altında gelişi güzel kullanılmaya başlandı. Tarım ve Orman Bakanlığı, aktarlardaki bu tür ürünlerin satışına belli düzenleme getirmelidir’ ifadelerini kullandı.

‘BİTKİ ÇAYLARININ ÜSTÜNE FAYDALARI VE ZARARLARI YAZILMALI’

Bitki çaylarının paketlerinin üzerine faydaları ve olası yan etkilerinin yazılması gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Turan, ‘Aslında kullandığınız zencefil veya ekinezya çayının zararlı bir etkisi yok. Bünyelerinde bulunan etkin maddeler bir başkası için tetikleyici olabilir. Dolayısıyla diğer ilaçlarda olduğu gibi etiketlere fayda ve zararları yazılmalıdır. Tansiyon hastası etiketi okuduğunda zarar verecek bir etkisi varsa ürünü kullanmasın. Çay yapılacak bitkiler toplanıp hasat edildikten sonra paketlemeye geçişte yeterli miktarda sterilizasyon şartları yerine getirilmezse 1 ay içerisinde bünyede bulunan mantar ve bakteriler maya ile küfler vasıtasıyla toksin, aflatoksin, akratoksin gibi maddeler üretiyor. Bunlara dikkat etmeliyiz’ dedi.

‘ÜRÜNLERİ PAKETLEYİN, KASALARLA TAŞIMAYIN’

Kekik, nane, pul biber, karabiber gibi çok sık kullanılan baharatların hasat vaktinde zehirli otlarla karışabileceğini belirten Prof. Dr. Turan, ‘Yabani yani zehirli otlar o toprakta yaşıyor biz kültür bitkileriyle yerlerini değiştirmeye çalışıyoruz. Hasat esnasında işin ustaları bilir, ayırır ama niteliksiz zehirli otları bilmeyen insanlar bitkileri toplarsa karışma söz konusu oluyor. Eğer paketlemeye geçmezseniz çuvallarla, büyük kasalarla dağıtım yaparsanız riski minimize etme şansınız yok’ şeklinde konuştu.

‘PEK ÇOK HASTALIĞA NEDEN OLUYOR’

Zehirli otların insan sağlığı açısından tehlike oluşturduğunu vurgulayan Prof. Dr. Turan, ‘Kanser başta olmak üzere birçok olumsuz sonuçlar doğuruyor. Özellikle karaciğerde yarattığı hasarla geri dönüşü olmayan hastalıklara neden olabilir. Solunum enzimleri olumsuz etkileniyor. Uzun sürede vücutta yarattığı tahribatlarla böbrek yetmezliğinden kalp damar hastalıklarına kadar pek çok hastalığa neden olabiliyor. Çünkü otlar yüksek düzeyde toksin yani alkaloit içeriyor’ dedi.

‘PAKETLİ BAHARATLARI TERCİH EDİN’

Paketlenmiş olan baharatların tercih edilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Turan, ‘Ürünlerin doğru yöntemle paketlenmesi önemli çünkü ilaç gibi aslında dikkatsiz bir şekilde kullanıyoruz ama bitkiler ilaç etken maddesi içeriyorlar. Dün ıspanaktan zehirlenme olduysa yarın brokolide çıkacak diğer bir gün başka bir bitkide çıkacaktır’ diye konuştu.