Türkiye’de HPV Aşısı ve Rahim Ağzı Kanseri Önleme Çalışmaları

Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu’nun HPV Aşısı Müjdesi

Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu, 12 Haziran tarihinde katıldığı TRT canlı yayınında, Türkiye’de Human Papilloma Virüsü (HPV) aşı programının başlatılacağını duyurdu. Bakan Memişoğlu, yıl sonuna kadar 13 yaşındaki tüm çocuklara aşı uygulanacağını ve 15 yaşını geçmiş bireylerin de isteğe bağlı olarak bu aşının yapılabileceğini belirtti. HPV, rahim ağzı kanseri başta olmak üzere pek çok cinsel yolla bulaşabilen hastalığa neden olabilen ciddi bir virüstür.

Memişoğlu, bu adımın, HPV’nin yol açtığı hastalıkların önlenmesinde önemli bir dönüm noktası olacağını ifade etti. Ayrıca, programın en etkili ve güvenilir sonuçlar vermesi için aşının hangi türlere karşı koruma sağladığını ve toplamda kaç doz yapılması gerektiği gibi detaylar da önümüzdeki günlerde netlik kazanacak.

Türk Tabipleri Birliği ve Uzmanların Görüşleri

Türk Tabipleri Birliği Başkanı Alpay Azap, Türkiye’nin HPV aşısına geç başlamasının doğru ve zamanında bir adım olduğunu belirtti. Azap, “Dünyada 147 ülkede uygulanan geniş kapsamlı HPV aşı programları mevcut. Bu ülkeler hem kız hem erkek çocuklarına aşı yapıyor. Türkiye’nin bu noktada geri kalması, önümüzdeki yıllarda sağlık açısından büyük bir kayıp olabilirdi.” dedi.

Azap, ayrıca, Türkiye’de yıllardır çeşitli sivil toplum kuruluşlarının aşıya erişim ve ücretsiz sunulması konusunda kampanyalar yürüttüğüne dikkat çekti. Aşıların eczanelerden temin edilip yaptırılabilmesine rağmen maliyetlerin birçok aile için yüksek olduğunu vurguladı. WHO (Dünya Sağlık Örgütü) tarafından onaylanmış ve kullanımı kabul gören 5 tip HPV aşısı bulunuyor. Bunlar arasında en yaygın olanlar, en riskli HPV 16 ve 18 türlerine karşı koruma sağlayan aşılar.

HPV Aşısı ve Kanser Riski

Rahim ağzı kanseri, dünya genelinde kadınlar arasında en sık görülen dördüncü kanser türüdür ve çoğu zaman HPV enfeksiyonu ile ilişkilidir. Aşı, bu virüslerin neden olduğu enfeksiyonların önlenmesine ve dolayısıyla kanser riskinin azaltılmasına önemli katkılarda bulunur. Uzmanlar, aşının HPV enfeksiyonunu en az 10 yıl boyunca koruduğunu ve korumanın uzun vadeli olabileceğini belirtiyorlar.

Rahim ağzı kanserinin erken teşhis edilmesi ve uygun tedavi ile tedavi edilebilirliği oldukça yüksektir. Dünya Sağlık Örgütü, kapsamlı bir önleme, tarama ve tedavi stratejisi ile bu hastalığın bir nesil içinde halk sağlığı sorunu olmaktan çıkarılabileceğini öngörüyor. Önceden erken teşhis edilerek tedavi edilen vakalarda başarı oranı artarken, geç tanı konulan ilerlemiş vakalarda da uygun destek ve bakım ile hastalık yönetilebilir hale geliyor.

HPV’nin Cinsel Yolla Bulaşması ve Aşıların Önemi

HPV, oldukça bulaşıcı bir virüs olup, tenden tene doğrudan temas yoluyla yayılır. İnsanların %80’i 25 yaşına kadar bu virüse maruz kalır ve çoğu enfeksiyon kendiliğinden vücut tarafından temizlenir. Cinsel temas sırasında bulaşması nedeniyle, cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında sayılmaz, fakat temas yoluyla kolayca yayılır. HPV aşıları ise diğer cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruma sağlamaz, sadece virüse karşı bağışıklık kazandırır.

Aşı Takvimi ve Öncelikli Gruplar

WHO’nun tavsiyeleri doğrultusunda, HPV aşısı en etkin şekilde, cinsel olarak aktif olmadan önce, 9-14 yaş arasındaki kız çocuklarına önerilmektedir. Aşı genellikle 1 veya 2 doz olarak uygulanabilir. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ise 2 veya 3 dozluk uygulama tercih edilir. Birçok ülke, toplumda virüsün yaygınlığını azaltmak amacıyla erkek çocuklarına da aşı yapmayı tercih etmektedir. Bu sayede, hem erkeklerde HPV kaynaklı hastalıkların önüne geçilmiş olur hem de toplum bağışıklığı güçlendirilir.

Koruma Süresi ve Klinik Etkileri

Aşılar, rahim ağzı kanseri ve öncü lezyonların önlenmesinde oldukça etkilidir. İlk çalışmalar, aşının en az 10 yıl boyunca bu hastalıklara karşı koruma sağladığını göstermekte olup, uzmanlar bu etkinin uzun yıllar devam edeceğini öngörmektedir. Ayrıca, HPV aşıları yalnızca kanseri önlemekle kalmayıp, siğil gibi diğer genital enfeksiyonlara da karşı koruma sağlar. Ancak, aşı fiyatları ve erişim imkanları, geniş kitlelere ulaşmasını sınırlayan faktörler arasındadır.

Uluslararası Uygulama ve Programlar

İngiltere’de HPV aşısı, 2008 yılından beri 12-13 yaşındaki kız çocuklarına ücretsiz olarak sunulmaktadır. Ayrıca, 2019 yılından itibaren erkek çocuklarına da aşı uygulaması başlamış ve 25 yaş altı erkeklere de önerilmektedir. İngiltere’de, 12-13 yaşındaki tüm çocuklar ve seks yapan erkekler, aşı olmaya teşvik edilir. Aşılar genellikle 25 yaşına kadar bir doz, 25-45 yaş arasındakiler ise 2 doz halinde uygulanır.

ABD’de ise CDC, HPV aşısının 9 yaşından itibaren yapılmasını önerir. 11-12 yaşlarındaki çocuklara özellikle tavsiye edilen bu aşı, çoğu zaman ücretsiz ya da sigorta kapsamındaki programlar aracılığıyla erişilebilir. Yoksul aileler ve düşük gelir gruplarındaki bireyler ise, devlet destekli ücretsiz veya düşük maliyetli aşılama programlarından yararlanabilirler.

Geleceğe Yönelik Hedefler ve Umutlar

WHO verilerine göre, 2024 itibarıyla 9-14 yaş arasındaki kız çocuklarında aşılanma oranı %20 iken, bu oran bir yıl içinde %27’ye yükselmiştir. Örgüt, 15 yaşına ulaşmış kızların %90’ının aşılanmış olmasını hedeflemektedir. Bu sayede, HPV kaynaklı tüm hastalıkların ve kanserlerin önemli ölçüde azaltılması planlanmaktadır.

HPV virüsü, dünya genelinde ciddi sağlık sorunlarına yol açmakta ve önlenebilir hastalıkların başında gelmektedir. Aşılar sayesinde, önümüzdeki yüzyılda milyonlarca hayat kurtarılabilir, rahim ağzı kanseri vakaları ve ölümler büyük ölçüde azaltılabilir. Bu nedenle, ülkelerin aşılama programlarını güçlendirmesi ve toplumda farkındalık yaratması büyük önem taşımaktadır.