Türkiye Çevre Denizlerine Artan İlgi ve Koruma Çabaları

Türkiye, çevre denizlerine olan ilgisini ve koruma faaliyetlerini hızlandırarak bölgesel bir lider konumuna doğru ilerliyor. Bu kapsamda, Tarım ve Orman Bakanlığı, Finike açıklarında ‘Finike Denizaltı Dağları Özel Çevre Koruma Bölgesi’nı 16 Ağustos 2013 tarihli ve 28737 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararıyla resmen ilan etti. Bu adım, Türkiye’nin Akdeniz’deki ekosistemleri koruma ve sürdürülebilirlik ilkeleri doğrultusunda attığı önemli bir adım olarak görülüyor. Fethiye ve Kaş açıklarındaki yeni DKA’lar ile birlikte, ülkenin çevre denizleri üzerindeki koruma alanlarının kapsamı genişlemekte olup, bu alanlar, ekosistemlerin ve deniz canlılarının yaşam alanlarını güvence altına almayı hedefliyor. Bu gelişmeler, Türkiye’nin bölgesel ve uluslararası arenada deniz ekosistemlerini koruma konusundaki kararlılığını ortaya koyuyor.
Türkiye, denizlerin sürdürülebilir yönetimi ve sektörel faaliyetlerin koordinasyonu amacıyla önemli bir adım atarak ‘Deniz Mekansal Planlama Koordinasyon Kurulu’nun kurulmasına ilişkin Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’ni 24 Temmuz 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımladı. Bu yeni kurul, Türkiye’nin denizlerdeki planlama çalışmalarını düzenlemek, sektörler arası uyumu sağlamak ve çevresel etkileri etkin biçimde değerlendirmek amacıyla tasarlandı. Kurul’un sekretarya hizmetleri ve uygulamaların takibi, Dışişleri Bakanlığı tarafından yürütülecek olup, düzenli toplantılarla denizlerimizin korunmasına ve sürdürülebilir kullanımına katkı sağlayacak. Bu adım, Türkiye’nin deniz alanlarındaki stratejik planlamasını güçlendirecek ve bölgesel işbirliğini artıracaktır.
Yunanistan, 21 Temmuz tarihinde İyon ve Ege Denizleri’nde iki yeni deniz parkı ilan ederek bölgedeki denizcilik ve çevre alanındaki faaliyetlerini genişletmeye devam ediyor. Bu girişimler, Yunanistan’ın tek taraflı adımlarla bölgedeki fiili durumu güçlendirmeye yönelik çabalarının bir parçası olarak görülüyor ve Türkiye tarafından yakından takip ediliyor. Uzmanlar, bu tür uygulamaların uluslararası hukuki sonuçlar doğurmadığını ve Yunanistan’ın, sınırlarını ve haklarını hukuki zeminde savunma konusunda Türkiye’nin tutumunun net olduğunu belirtiyorlar. Türkiye, bu gelişmeler karşısında, uluslararası anlaşmalar ve deniz hukuku ilkeleri çerçevesinde, diplomasi ve karşı adımlarını sürdürüyor. Dışişleri Bakanlığı, geçtiğimiz aylarda yaptığı açıklamalarla, Yunanistan’ın tek taraflı girişimlerinin hukuki sonuç doğurmadığını ve bölgedeki kıyıdaş devletlerin haklarını koruma amacıyla aktif diplomasi yürüttüğünü vurguladı. Ayrıca, Türkiye’nin tüm denizlerini kapsayan geniş kapsamlı Deniz Mekansal Planlaması’nı kamuoyuna açıkladığı ve BM’ye kaydettirdiği de biliniyor. Kuzey Ege’de Gökçeada açıklarında ve Akdeniz’de Finike açıklarında ilan edilen deniz koruma alanları, bölgesel sürdürülebilirlik ve deniz ekosistemlerinin korunması açısından önemli adımlar olarak öne çıkıyor. Türkiye, bu alanların sayısını ve kapsamını artırmayı, ekonomik faaliyetlere engel olmadan sürdürülebilirliği sağlamayı hedefliyor. Uluslararası deniz hukukunun, özellikle Ege gibi yarı kapalı denizlerde, kıyıdaş devletlerin haklarını ve sorumluluklarını dengede tutmayı amaçladığını hatırlatan uzmanlar, Türkiye’nin bu konudaki tutumunu ve bölgesel barış ve istikrarı sürdürmek adına attığı adımları kararlılıkla devam ettirdiğini belirtiyorlar. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in 7 Aralık 2023’te imzaladıkları ‘Dostane İlişkiler ve İyi Komşuluk Hakkında Atina Bildirgesi’ kapsamında, tarafların sorunları uluslararası hukuk ve iyi komşuluk ilkeleri çerçevesinde çözmeye devam edeceği vurgulanmaktadır.