Transdermal Sistemlerin Yükselişi: Ağrı Yönetiminden Büyüyen Bir Sektöre Yolculuk

Transdermal terapötik bantlar, doğrudan cilde uygulanarak ilacın yavaş ve kontrollü bir şekilde kana karışmasını sağlayan modern bir tedavi yaklaşımıdır. Aktif madde, cilt tarafından emilir ve kan dolaşımına geçerek etkisini gösterir. 1980’lerden itibaren hastaların tedavisinde sadeleştirme yaratan bu yöntem, ilk geçiş metabolizmasını aşma avantajını sunar. Böylece ilaç seviyeleri, terapötik aralığın içinde daha uzun süre korunur. Örneğin; nikotin, östrojen yamaları ve ağrı için kullanılan yamalar bu yöntemi gösteren yaygın örnekler arasındadır. Bazen bazı ilaçlar ve vitaminler mide asidinde ya da karaciğerdeki ilk geçiş etkisi nedeniyle etkinlik kaybı yaşayabilir; transdermal bantlar bu sorunu atlayarak doğrudan kılcal damarlardan kana geçer ve etkin maddeyi daha sabit bir hızda salabilir.

Bu düzen, özellikle konuşmacı Yücel Ekinci’nin belirttiği üzere, unutkanlığı olan yaşlılar veya yutkunma güçlüğü çeken bireyler için günlük yaşamı kolaylaştırır. Ayrıca oral yolla hap almakta zorlanan hastalar için de önemli bir kolaylık sağlar. “Ağrı tedavisinde de tercih ediliyor” diyen Ekinci, kronik ağrı hastalarında yamaların yaygın kullanımını işaret ediyor. Sokaklarda ve kliniklerde bu sistem sayesinde 48 saatte bir bant değişimi ile kesintisiz ağrı kontrolü mümkün oluyor. 2022 yılında çok merkezli bir çalışmada, transdermal bant kullanımının ağrı şiddetini %55 oranında düşürdüğü ve hasta memnuniyetini %70’in üzerine çıkardığı kaydedilmiştir.

Türkiye ve dünya ölçüsünde büyüme potansiyeli yüksek— transdermal sistemler, ilaç ve medikal cihaz sektörlerinin kesişiminde yer alması nedeniyle dikkat çekiyor. Dünya çapında yaklaşık 150’nin üzerinde firma bu alanda araştırma ve üretim yaparken, önde gelen çokuluslu şirketler arasında Johnson & Johnson, Novartis ve Teva gibi isimler bulunuyor. Türkiye’de ise Ar-Ge ve üretim yapan yaklaşık 10 firmaya rastlanıyor; yerli üretim ağırlıklı olarak vitamin bantları ve analjezik içeren yakı bantlarına odaklanıyor. Bu sayı her yıl artıyor çünkü sistemler, hem sağlık hizmetleriyle hem de tüketici ürünleriyle büyüme potansiyeli taşıyor.

Gelecekte neler var? Ekinci, mikroiğne teknolojisinin araştırma aşamasında olduğunu ve bunun cilde zarar vermeden derinin altına ilaç iletebileceğini anlatıyor. Ayrıca akıllı yakı bantları üzerinde çalışmalar sürüyor; bu bantlar ne kadar ilaç verildiğini izleyebilir ve hatta telefonla entegre uygulamalarla senkronize çalışabilir. Böylece gelecekte kişiye özel doz ayarı yapan ve uyarmalar gönderen sistemler görebiliriz. Transdermal bantlar, hem sağlık profesyonellerinin hem de bireylerin hayatını kolaylaştıran büyük bir potansiyele sahip.