TİHEK’in İBB’ye Verdiği Ayrımcılık Cezası

TİHEK’in Kararı ve İBB’nin Ayrımcı Uygulamaları

Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Meclisi’nin 11 Temmuz 2024 tarihinde aldığı bir kararla, toplu taşımada 30 yaşından gün almış öğrenciler ile 30 yaş altındaki öğrencilerin farklı ücretlendirmeye tabi tutulmasına yönelik bir inceleme gerçekleştirmiştir. Bu karar sonucunda, İstanbul’da yaşayan H.T.G, 30 yaşından gün alması sebebiyle öğrenci olmasına rağmen toplu taşımada aylık 282 lira yerine 1413 lira ödeme zorunluluğu ile karşılaşmıştır. H.T.G, yaşından dolayı ayrımcı bir muameleye maruz kaldığını düşünerek İBB’ye başvurmuş ancak bu talebi reddedilmiştir. Çözüm arayışını TİHEK’te sürdüren H.T.G, burada yaptığı başvurunun ardından TİHEK, “ayrımcılık yasağı ihlali” tespit ederek İBB’ye 141 bin 934 lira idari para cezası verilmesine karar vermiştir.

Kararın Gerekçesi

TİHEK’in kararında, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “kanun önünde eşitlik” başlıklı 10. maddesine atıfta bulunulmuş ve bu madde kapsamında “Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.” ifadeleri vurgulanmıştır. Ayrıca, kimsenin eğitim ve öğretim hakkından yoksun bırakılamayacağı belirtilmiştir. Devlet organlarının, Anayasa’da yer alan bu hükümlere uygun davranmak zorunda olduğu ifade edilmiştir.

İBB’nin başvuruya karşı sunduğu görüşte ise, “düzenli geliri bulunan, iş gücüne katılımı yüksek olan 30 yaşından gün almış öğrencilere sağlanan indirim oranında değişiklik yapılmasının zorunlu hale geldiği” savunulmuştur. Ancak, İBB’nin “yaş temelinde ayrımcılık” iddiasını kabul etmediği gözlemlenmiştir. TİHEK, toplu taşımada 30 yaşından gün almış öğrenciler ile 30 yaş altındaki öğrencilerin farklı ücretlendirmeye tabi tutulduğuna ve bunun yaş temelinde farklı muamele oluşturduğuna dikkat çekmiştir.

Kararda, başvuru konusu olayda farklı bir muamelenin bulunduğu ve bunun orantılı olmadığı ifade edilmiştir. TİHEK, şu değerlendirmelerde bulunmuştur: “Muhatap belediye tarafından toplu taşımada farklı ücret tarifesi belirlenmesinde haklı ve meşru gerekçelere dayanıldığı kanaati oluşsa da, uygulamada tek ölçüt olarak 30 yaşından gün almış öğrencilerin iş gücüne daha fazla katıldığı varsayımının esas alınması ve muhatap belediyenin bu varsayımını destekleyen resmi verilerin de sunulmamış olması dikkate alındığında, kullanılan araç ile ulaşılmak istenen amaç arasında makul bir orantılılık bulunmadığı değerlendirilmektedir. Başvuru konusu olayda yaş temelinde ayrımcılık yasağının ihlal edildiği kanaatine varılmıştır.”