Smyrna Antik Kenti’nde 1800 Yıllık Heykel: Hadrianus mu, Zeus mu, Yoksa Büyük İskender mi?

İzmir’deki Smyrna Antik Kenti’nde yürütülen arkeolojik kazılarda, boyu yaklaşık 110 cm ve genişliği 90 cm olan, M.S. 2. yüzyıla ait bir heykelin gövdesi gün yüzüne çıkarıldı. Eserin kimliğine ilişkin tartışmalar sürerken, heykele ilişkin ilk değerlendirmeler imparator Hadrianus’a ait olma ihtimalini öne çıkarıyor. Ancak eğer tanrısal bir kimlikse, Zeus’da da bir karşılığı olabileceği üzerinde duruluyor. Arkeologlar arasında ayrıca Büyük İskender’e ait olabileceği yönünde de bir görüş bulunuyor; çünkü bu kent İzmir’in kurucularından kabul ediliyor ve bölgede yapılan kazılar bu olasılığı gündeme getiriyor.

Çalışmalar, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) ile Kültür ve Turizm Bakanlığı işbirliğinde sürüyor ve İzmir Büyükşehir Belediyesi, Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı, İzmir Ticaret Odası ile Güzel Enerji Akaryakıt A.Ş. gibi paydaşların destekleriyle güç kazanıyor. Smyrna Agorası ve Smyrna Tiyatrosu gibi önemli yapılar gün yüzüne çıkarılmaya devam ederken, kentin Kadifekale’den Kemeraltı’na uzanan bölgesinde yürütülen kazılar, farklı dönemlere ait pek çok obje ortaya koyuyor.

Heykelin belden üstü kısmının eksik olduğu belirtiliyor; mevcut ölçülerine göre gövdenin eni 90 cm, boyu ise 110 cm. Dolomit taşından yapılmış olan eser, yaklaşık 1800 yıllık bir döneme ait olarak değerlendiriliyor. Kazı ekibinin Başkanı Prof. Dr. Akın Ersoy, heykelin tam kimliğini belirlemek için çalışmaların devam edeceğini ifade ediyor ve şu değerlendirmeyi yapıyor: “İmparator Hadrianus’a ait olma ihtimali yüksek, fakat tanrısal bir kimlik taşıyorsa Zeus’a da ait olabilir. Ayrıca meslektaşlarımızla yaptığımız değerlendirmelerde Büyük İskender’e ait olabileceği ihtimali de konuşuluyor.”

Fransız meslektaşlardan Louvre Müzesi Heykel Bölümü yöneticisi Ludovic Laugier ise heykele ilişkin şu gözlemde bulundu: “Vücut yapısı itibarıyla Herkül’e benzetiyorum, ancak Zeus olma ihtimali de üzerinde durulmalı. Elindeki Medusa figürü, Zeus için koruma sembolü olarak değerlendiriliyor. Oldukça nadir bulunan bir eser ve tiyatro gibi özel bir alanda bulunması dikkat çekici.”

Bu keşif, Smyrna Antik Kenti’nin UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi kapsamında İzmir Tarihi Liman Kenti mirasına bağlı bir alan olarak korunması çerçevesinde sürüyor. Arkeolojik çalışmaların sonuçları, bölgenin binlerce objeye ev sahipliği yapan zengin geçmişini bir kez daha gözler önüne seriyor.