Sisli Beyin Tehdidi Büyüyor! Menopozun Beyne Olan…

Kadınların en büyük problemlerinden biri olan ve bir dönüm noktası yaşadıkları menopoz döneminde birçok belirtiler yaşanmaktadır. Bu belirtilerin en şaşırtıcılarından birisi daha ortaya çıktı. ‘Beyin sisi’ olarak tanımlanan bu belirti nedir?

Kadınlarda görülen ve yumurtalıkların aktivitesini kaybetmesi sonucu adet döngüsünün kesilmesi olarak tanımlanan menopoz pek çok kültürde tabu niteliği taşıyor. Menopozun en belirgin özellikleri ise ani sıcak basmaları ve deride oluşan esneklik kaybı gibi durumlardır. Peki menopozun beyne olan etkileri neler?

ABD’de çok şaşırtıcı bir durum gelişti. Yaşanan bu ilginç gelişmeye göre ABD’nin New York eyaletindeki Lenox Hill Hastanesi’nde çalışan Doktor Gayatri Devi ile ekibi, daha kariyerinin ilk yıllarındayken çok önemli bir hata yaptılar: Menopoza girmiş bir kadına yanlışlıkla Alzheimer hastalığı teşhisi koydular. 

Yapılan bu yanlışlıktan sonra ise ilgin bir gelişme yaşandı. Östrojen tedavisi dahil bir dizi müdahaleden sonra bu kadının sağlığında düzelme oldu. Doktor Devi, hafıza kaybı ve oryantasyon bozukluğu gibi kadın hastadaki ilk belirtilerin çok farklı sebepleri olduğunu fark etti.

Hastanın bilinç durumunda yaşanan gerileme doğrudan östrojen düzeyindeki sert düşüşle bağlantılıydı. Östrojen hormonu, klinik olarak kadının son adet döneminden bir sene sonra başlayan menopoza kadar geçen yıllarda dalgalanmaya başlıyor.

BU KEŞİF DÖNÜM NOKTASI OLDU!

Doktor Devi için bu keşif bir dönüm noktası oldu. Menopozun daha az bilinen semptomlarından birine odaklandı: ‘Sisli beyin’ (beyin sisi) ya da ‘bilinç bulanıklığı’.

Sisli beyin çok sayıda kadının yaşadığı ancak pek çoğunun nedenlerini bilmediği bir rahatsızlık.

Kadınlarda menopoz öncesi dönemi anlatan Dr. Devi, “Perimenopoz dönemindeki yani kadınlarda görülen menopoz öncesi dönem olan ve yaklaşık yedi yıla kadar sürebilen ve menopoza hazırlık olarak da bilinen dönemde çok sayıda kadın bazı şeyleri hatırlamakta ya da konuşurken kelimeleri bulmakta zorlanabiliyor, aynı anda birkaç şey yapmaya odaklanamıyor” diye açıklıyor.

Dr. Devi, “Kadınlar genelde çok iyi oldukları konuşmada akıcılık konusunda zorlukla yaşayabiliyor” diyor.

Bazı kadınlar kimi kelimeleri, hatta daha önce yaşadıkları bir diyaloğu hatırlamakta zorlanabiliyorlar.

Amerikan Menopoz Topluluğu’nun eski başkanı Chicago’daki Illinois Üniversitesi’ndeki psikiyatri, psikoloji, doğum bilim ve jinekoloji profesörü Pauline Maki, söz konusu hafıza türünü genelde markete giderken ne istediğimizi hatırlamaya çalışırken kullandığımızı belirtiyor.

Sohbetlere katılma ya da bir hikaye anlatma kabiliyetimizi etkilediği gibi, daha sonra söylediklerimizi hatırlamamızı da zorlaştırabilen bu sorun, tahmin edilenden çok daha yaygın olarak görülüyor.

Prof. Dr Maki yaptıkları araştırmalar sonucunda elde ettikleri verilere göre kadınların yüzde 10’unda, oldukları yaş grubunun çok altında klinik değerler yani önemli bozukluklar saptadıklarını belirtti. Prof. Maki, bazı kadınların ise daha hafif zorluklarla karşılaştıklarını, çalışma hayatındaki performanslarının etkilenmediğini ancak yine de bir farklılık hissettiklerini belirtiyor.

Dr. Devi’ye göre, perimenopoz ya da menopoz dönemindeki kadınların “yüzde 60’ına yakını bilişsel değişiklikleri öznel olarak deneyimliyor ama bu deneyimleri neredeyse her seferinde tıbbi testlerde doğrulanabiliyor”.

HORMON SEVİYESİNİN DÜŞMESİ ÖSTROJEN HASSASİYETİ OLUŞTURUYOR

Başlıca meselelerden biri, beyinde bazı östrojen alıcıları olması ve bunların önemli bir bölümünün hipokampus adı verilen, beynin belli tür belleklere erişme ya da onları onarma kabiliyeti için kritik bir bölgede bulunması.

Hormon seviyesinde düşme olması beyindeki östrojen alıcılarını da etkiliyor.

Dr. Devi de, östrojende ani düşüş yaşandığında “hipokampustaki bazı eylemlerin etkilendiğini” vurguluyor.

Prof. Maki ise, yumurtalıkları (östrojenin en çok üretildiği salgı bezleri) alınmış katılımcılarla yapılan araştırmaların, doktorların östrojen hormonu desteği önerdiği kadınların bu ilaçları almaya başlamalarından sonra bilişsel yeteneklerinde iyileşme görüldüğüne dikkat çekiyor.

Öte yandan perimenopoz dönemindeki bütün kadınlar ‘sisli beyin’den etkilenmiyor.

Bunun başlıca nedeni her kadında östrojen hassasiyetinin farklı olması.

‘Bilinç bulanıklığı’ teriminin isim babası, İngiltere’de 19’uncu yüzyılın ortalarında bu kavramı bulan İngiliz fizikçi Edward Tilt.

Tilt, bazı kadın hastalarının menopoz döneminden geçerken eve geri nasıl döneceğini bilemediğini ya da cüzdanını nerede bıraktığını hatırlayamadığını söylemesi üzerine, bu durumu ‘bulanıklaşma’ olarak nitelemişti.

ANİ ATEŞ BASMALARI VE HAFIZA KAYBI GÖRÜLÜYOR

Öte yandan bazı uzmanlara göre östrojenin dışında başka etkenler de var.

ABD’deki Pittsburgh Üniversitesi’nden Psikiyatri Profesörü Rebecca Thurston, menopoza geçiş döneminde “kadınların yüzde 60’ına yakınının uyku sorunları yaşadığını, bunun da hafıza ile bağlantılı olduğunu” söylüyor.

Bazı kadınlarda 60’lı ve 70’li yaşlara kadar ani sıcak basmaları görülebiliyor.

Sadece uyku eksikliği değil, ani sıcak basmaları da hafızanın devrelerini değiştirebiliyor.

Kadınlar, vücutlarına dağılan ani sıcaklık hissi sonucu ciltte kızarıklık ve terleme yaşayabiliyor. Bazıları gecenin ortasında terleyip çarşaf ve pijamalarını değiştirmek zorunda kaldıklarını söylüyor. Yani ateş basması başlı başına bir sorun olduğu gibi, uykuya da etkisi var.

Hafızayı etkileyen diğer faktörler, perimenopozda arttığı belirtilen duygu dalgalanmaları, anksiyete ve depresyon.

TABULAR FARKINDALIĞIN GELİŞMESİNDEKİ EN BÜYÜK ENGEL

Peki bu semptomlar böylesine yaygın olmalarına rağmen neden yeterince bilinmiyorlar.

Bazılarına göre menopozun hala birçok kültürde bir tabu konusu olması, farkındalığın gelişmesini engelliyor.

BBC’ye konuşan Wisconsin-Milwaukee Üniversitesi’ndeki Psikoloji Profesörü Karyn Frick, “Bu süreç kadınlar perimenopozda olduklarını dahi bilmeden uzun yıllar boyunca devam edebiliyor ve bu da sorunun bir parçası ” yorumunu yapıyor.

MENOPOZ SEMPTOMLARI NELERDİR?

– Adet dönemi süresi ve sıklığında değişiklik

– Adet kanamasının ağırlaşması ya da hafifleşmesi

– Vajinal kuruluk

– Uykuya dalma zorluğu

– Çarpıntı

– Eklem ağrıları ve tutulmalar

– Ruh halinde dalgalanma

– Kas kütlesinde azalma

– Sık yaşanan idrar yolu enfeksiyonları