Samsun Müzesi’nde Yatay Tutamaklı Gümüş Ayna: Kültürel Ritüellerin İzleri

Samsun Müzesi’nde sergilenen ve antik döneme ait olduğu değerlendirilen “Yatay Tutamaklı Gümüş Ayna”, arkeolojik buluntular arasında dikkat çekici bir örnek olarak öne çıkıyor. Arkeolog Orhan Alper Şirin, gümüş aynanın dünya üzerinde nadir bulunan parçalar arasında yer aldığını belirterek, Anadolu’da bu türden yalnızca birkaç örneğin kaldığını vurguluyor.

Şirin, aynanın bir mezar buluntusu olma ihtimalinin güçlü olduğunu ifade ederken, milattan sonra 4. ve 6. yüzyıllara tarihlendirme olasılığının bulunduğunu da sözlerine ekliyor. Metallerin antik dönemde eritilerek yeniden kullanıldığı gerçeği göz önüne alındığında bu parçanın bir mezarda bulunmuş olabileceği ve dolayısıyla ölüm ritüelleri ile kültürel etkileşimleri simgeleyen önemli bir öğe olduğuna dikkat çekiyor.

Avrupa’da da benzerleri mevcut olan Samsun Müzesi koleksiyonundaki 35 metal ayna arasında öne çıkan bu eser, disk, damla, kare ve dikey saplı formlardaki kulpsuz aynaları ve yatay tutamaklı modelleriyle çeşitlilik gösteriyor. En dikkat çekici parça olarak Ordu’nun Çaybaşı ilçesinden gelen yatay tutamaklı gümüş ayna öne çıkıyor. 25,4 cm çapındaki bu çalışma, parmak biçimli tutamağına işlenen meşe yaprakları ve palamut motifleriyle görsel zenginlik taşıyor.

Bu ayna, milattan sonra 2. yüzyıla tarihlenmekte ve Geç Roma-Erken Bizans döneminin karakteristik özelliklerini yansıtmakta. Roma’nın kuzeybatısında yaygın olan yatay tutamaklı aynalar, Avrupa müzelerinde de karşılaşılabilecek benzerlikleri barındırıyor. Özellikle Almanya’daki Zülpich’te 4. yüzyıla ait örnek ile Metropolitan Müzesi’nde bulunan Antakya kökenli parçanın Samsun’daki eserle benzerlik taşıdığı belirtiliyor.

Gümüş ayna, dünya üzerinde bulunan nadir örneklerden biridir; bronz ayna örneklerinin daha sık görüldüğü arkeolojik kayıtlara karşın gümüşten yapılmış olanları sayı olarak çok sınırlı kalıyor. Anadolu’da gümüş ayna sayısının 1-2 ile sınırlı olduğu bazı kaynaklarda dile getiriliyor. Samsun örneğinin bu bağlamda değerlendirildiğinde coğrafya açısından düşüklüğü dikkat çekici bir noktaya işaret ediyor.

Kaynaklar: Demirören Haber Ajansı / Kültür Sanat; Haberler.com