Pandeminin yol açtığı stresle mücadele edin!

Akşam Gazetesi’nden Dr. Sevda Sarıkaya’nın yazısı…

Geçtiğimiz hafta bu konuda Amerikalı bilim adamları bir etki şeması geliştirdiler. COVID-19 pandemisinin hayatımıza etkilerini sırayla gelen 4 dalga halinde tanımladılar.

1. Dalga: COVID-19’a bağlı gelişen ölüm ve kalıcı hasarların etkileri

2. Dalga: COVID-19 dışı acil hastaların ihtiyaçlarının giderilememesinin etkileri

3. Dalga: Kronik hastaların bakımının aksadığını hissettiğimiz evre

4. Dalga: Psikolojik travma, ekonomik sıkıntılar ve tükenmişlik sendromu

Şu anda en net gördüğümüz birinci dalganın etkileri. İkinci ve üçüncü dalgadaki etkiler henüz minimumda. Dördüncü dalgada yer alan psikolojik etkiler ise hafif hafif kendisini göstermeye başladı. CDC (Centers for Disease Contol and Prevention) COVID-19 pandemisi sırasında yaşadığımız stresle baş edebilmemiz için bazı önerilerde bulunuyor. Hem hastalığın bize ve yakınlarımıza zarar verebileceği endişesi hem de evden dışarı çıkamamanın üzerimizde yarattığı stres çok yoğun. Hele uzun dönemli okulların tatil edilmesi ile birlikte belli bir yaş grubunda olan çocuklar için evde yeni bir düzen oluşturmak çok zor.

COVID-19 PANDEMİSİNİN PSİKOLOJİMİZE YANSIMASI NE ŞEKİLLERDE OLABİLİR?

• Kendimizin ya da sevdiklerimizin sağlığı ile ilgili yoğun endişeler taşımak

• Uyku ve yeme düzeni değişiklikleri

• Uyumakta ve bir işe konsantre olmakta zorlanmak

• Kronik sağlık sorunlarında kötüleşme

• Kronik akıl sağlığı sorunlarında kötüleşme

• Alkol, tütün ve diğer uyarıcı maddelerin kullanımının artması

Stresi en yoğun yaşama ihtimali olan kişiler kimlerdir?

• Yaşlılar, hali hazırda başka kronik hastalığı olanlar

• Çocuk ve ergenler

• Sağlık çalışanları (doktorlar, hemşireler, hasta bakıcılar)

• Alkol ya da madde bağımlılığı sorunları olanlar

CDC’nin önerilerine göre stresle başa çıkabilmek için ilk olarak atılması gereken adımlar:

• Pandemi ile ilgili haberleri TV ve sosyal medyadan her an takip etmemek.

• Derin nefes egzersizleri veya diğer meditasyon uygulamaları yapmak

• Sağlıklı ve dengeli beslenmek

• Düzenli egzersiz (evinizin etrafında kısa yürüyüşler ya da evde yapılabilen basit germe egzersizleri)

• Yeterli uyku

• Alkol ve madde kullanımından kaçınmak

• Hoşuna giden aktiviteler yapmak

• Sevdiklerinizle ve arkadaşlarınızla bağlantıyı koparmamak. Her gün telefonla ya da görüntülü konuşmak

Stresin çocuklardaki belirtileri neler olabilir?

Her çocuk/ergen strese aynı şekilde yanıt vermez. Farklı farklı belirtiler olabilir.

• Bebeklerde artmış ağlama, huzursuzluk hali

• Altına kaçırma gibi geçmiş davranışlara geri dönme

• Artmış endişe ve üzüntü

• Sağlıksız beslenme ve uyku davranışları

• Ergenlerde huzursuzluk ve ani çıkışlar

• Dikkat ve konsantrasyon problemleri

• Hoşlandığı aktiviteleri yapmak istememe

• Açıklanamayan baş ağrıları ve vücut ağrıları

• Alkol ve tütüne yönelme

Çocuğunuza nasıl destek olabilirsiniz?

• COVID-19 pandemisi hakkında bilgilendirmek (korkutmadan, gerçekçi bir şekilde)

• Pandemi hakkında merak ettiklerine bilimsel gerçekler ışığında cevap vermeye zaman ayırın.

• Çocuğunuza güvende olduğunu hissettiren. Bu durum karşısında endişelenmenin normal olduğunu stresle başa çıkabilmenin mekanizmaları olduğundan bahsedin.

• Sosyal medyayı kısıtlayın. Yanında sürekli pandemi hakkında konuşmayın.

• Düzenli bir program oluşturmaya çalışın. Okullar kapalı olsa da belli bir düzen dahilinde gününü yaşamasını sağlayın.

• Onun yapmasını istedikleriniz konusunda rol-model olun. Sağlıklı beslenme, düzenli uyku ve egzersiz gibi…

Dr. Sevda Sarıkaya / Akşam GAZETESİ