Metanol Zehirlenmeleri: Sinsi Tehlike, Erken Tedavi ve Uyarılar

Güncel tartışmalar Türkiye ve Brezilya’da sahte alkol kaynaklı ölümlere odaklanıyor. Şubat ayından bu yana yapılan açıklamalara göre zehirli içeceklerle ilişkilendirilen vaka sayıları artıyor. Hükümetler, vatandaşları daha yüksek alkol oranlı içkilerden uzak durmaları yönünde uyarılar yapıyor.

Metanol zehirlenmesinin “sessiz bir katil” olarak nitelendirildiğini belirtmek gerekiyor. Belirtiler çoğunlukla ertesi gün ya da birkaç gün sonra ortaya çıkıyor; mağdurların ne olduğundan tam olarak haberi olmuyorlar çünkü olayların başlamasıyla içki içme süreçleri o anda sınırlı oluyor. Bazen belirtiler, ağır bir akşamdan kalmalıkla karışık bir tablo çizebiliyor.

İlk aşamada bulanık görme gibi görme sorunları görülebilir; ilerleyen aşamalarda körlük veya beyin hasarı gibi ciddi sonuçlar doğurabilir. Erken tanı ve hızlı tedavi hayat kurtarabilir. Şüphe halinde derhal bir hekime başvurulmalı ve gerekli durumlarda panzehir ve diyaliz gibi yöntemlerin uygulanması sağlanmalıdır.

Sahte alkolden kaçınma yolları konusunda endüstri, güvenli ekipman ve etiketleme, güvenli üretim şartları gibi konuları öne çıkarıyor. En çok vaka görülen yerler arasında Endonezya, Libya, Rusya ve Kenya gibi ülkeler öne çıkıyor. İçkide metanolün bulunabileceği ihtimali nedeniyle küresel iletişimler ve eğitim çalışmaları son derece önemli hale geliyor.

Tedavi seçenekleri nelerdir? MSF, dünyadaki doktorları metanol zehirlenmesi konusunda eğitiyor ve salgın bölgelerinde sorunları olanları hızlıca tıbbi yardım almaya çağıran videolar yayıyor. Genelde semptomlar başladığı andan itibaren ilk 24 saatlik süre içerisinde tedavi edilirse daha iyi sonuçlar elde ediliyor; hatta 48 ila 72 saat içinde müdahale edilmesi durumunda da çok sayıda kişi kurtarılabiliyor. Metanol, vücutta formaldehit gibi zararlı bileşiklere dönüşüyor ve bu süreç uzamadıkça toksik seviyeler düşürülüyor. Tedavinin amacı, metanolün seyreltilmesi ve toksik dönüşümün engellenmesi.

Etanol temelli tedaviler Brezilya’da yaygın olarak kullanılıyor; bazı merkezlerde diyalizle kan temizliği yapılıyor. Eğer diyaliz mümkün değilse, alkolle tedavi bir haftaya kadar sürebiliyor. Pahalı bir panzehir olan fomepizol’ün maliyeti yüksek olsa da dünya çapında patent süresi doldu ve maliyetler düşürülebilir. MSF, fomepizolün Dünya Sağlık Örgütü Temel İlaçlar Listesi’ne alınmasını istiyor ve Brezya hükümeti de derhal 100 dozu bağışlamaya çağırıyor.

Ucuz metanol sorunu ve riskler nedeniyle metanolün yakıt olarak kullanımı ve ulaşım talepleri giderek artıyor. Metanolün içkilerle karışımı, tüketicinin fark etmeden metanolu almasına neden olabiliyor; kokusu ve tadı normal alkolle benzer olduğundan tespit edilmesi zordur. Ülkeler güvenlik ve denetim önlemlerini güçlendirerek, tüketiciyi bu tehlikeden korumak için çaba göstermelidir.

Bu haber BBC’nin işbirliğiyle hazırlanmıştır; çeviride yapay zeka desteği de kullanılmıştır.