Küresel Isınmanın Zoonotik ve Ekosistem Üzerindeki Etkileri

Küresel Isınması ve Canlıların Yaşam Alanlarındaki Değişiklikler

İklim değişikliği ve küresel ısınma, yalnızca insan yaşamını değil, aynı zamanda dünya üzerindeki tüm canlıların yaşam döngülerini önemli ölçüde etkiliyor. Uzmanlar, sıcaklık artışının özellikle kene, akrep ve yılan gibi tehlikeli türlerin yayılım alanlarını genişlettiğine ve yeni habitatlara adapte olmalarına neden olabileceğine dikkat çekiyor. Bu durum, hem ekosistemlerin dengesini bozuyor hem de halk sağlığı açısından ciddi tehditler oluşturuyor.

Sıcaklık Artışının Zararlı Böcek ve Haşerelere Etkisi

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Entomoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İzzet Akça, özellikle yaz aylarında sıcaklıkların artmasıyla birlikte sivrisinek, meyve sineği, kahverengi kokarca ve keneler gibi zararlı türlerin popülasyonlarında belirgin artışlar görüldüğünü belirtti. Bu canlıların yaşam döngülerinin hızlandığını ve çoğalma oranlarının yükseldiğini vurguladı. Akça, “Normalde 30–35 günde tamamlanan gelişim süreçleri, sıcaklığın etkisiyle 7–10 güne düşebiliyor,” diyerek, iklimdeki değişikliğin bu canlıların sayısında ciddi artışlara yol açtığını açıkladı.

Sıcaklık ve Habitat Dağılımı

Sıcaklık artışının, zararlı ve istilacı türlerin coğrafi dağılımını etkilediğine işaret eden Akça, bu canlıların yeni bölgelere yayılmasının, ekosistemler üzerinde baskı oluşturduğunu belirtti. Özellikle kenelerin yaygınlaşmasının, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) gibi ölümcül hastalıkların taşınmasında önemli rol oynadığını söyledi. Akça, “Bir kene türü, tek seferde 5 bine kadar yumurta bırakabiliyor. Bu da, halk sağlığı açısından ciddi bir tehdit,” diye ekledi.

Koruyucu ve Bireysel Önlemler

Akça, yaz aylarında zararlı türlere karşı alınması gereken bireysel önlemleri sıraladı. Giyimde açık renkli, uzun kollu ve kapalı kıyafetler tercih edilerek, canlıların vücuda tutunma riski azaltılabilir. Ayrıca, yeşil alanlarda yere otururken dikkatli olunmalı ve uzun süreli kalınmamalıdır. Kenelerin vücutta en çok ense, kulak arkası, koltuk altı ve kasık bölgelerinde görüldüğünü ve bu bölgelerin düzenli kontrol edilmesi gerektiğine değindi. Kenelerin tutunduğu bölgeleri kendiniz çıkarmaya çalışmak yerine, en yakın sağlık kuruluşuna başvurmak en doğrusudur.

Evde ve Bahçede Zararlılarla Mücadele

Akça, evlerde kahverengi kokarca gibi zararlıların, özellikle sonbaharda evlere girerek yaşam alanlarına sızdıklarına dikkat çekti. Bu tür zararlılara karşı tarım ilacı değil, Tarım ve Orman Bakanlığı veya Sağlık Bakanlığı onaylı biyosidal ürünler kullanılması gerektiğini vurguladı. Ayrıca, zararlıların çoğalmasını önlemek için ev ortamında temizlik ve düzenin sağlanması önemlidir.

Akrep Türlerinin Kuzeye Yayılması ve Habitatların Değişimi

Manisa Celal Bayar Üniversitesi Alaşehir Meslek Yüksekokulu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ersen Aydın Yağmur, iklim değişikliğinin akrep türlerinin yaşam alanlarını kuzeye doğru genişlettiğine dikkat çekti. Bazı akrep türlerinin, yavaş da olsa, yeni habitatlara taşındığını belirtti. “Isınma ile birlikte, hayvanlar daha önce yaşamadıkları bölgelerde yaşayabilir hale geliyor,” dedi. Bununla birlikte, 50 yıl içinde habitatların ciddi biçimde değişeceği öngörülüyor.

İklim Değişikliği ve Yılanların Yayılımı

Herpetolog Dr. Batuhan Yaman Yakın, iklim değişikliğinin yılanların yaşam alanlarını ve davranışlarını doğrudan etkilediğini ifade etti. Hava sıcaklıklarındaki artış, yılanların yayılımını değiştirdiği gibi, insanlarla karşılaşma olasılıklarını da artırıyor. Yılanların, çevresel sıcaklıklarına göre hareket ettiklerini ve çiftleşme dönemlerinin bu değişikliklere bağlı olarak kaydırılabildiğini belirtti. Ayrıca, yerleşim alanlarının genişlemesiyle yılanların yaşam alanlarının daraldığını ve insanlar ile karşılaşma riskinin arttığını vurguladı.

Yılanlarla Güvenli Karşılaşma ve Koruma Yöntemleri

Yılanlarla karşılaşma durumunda en doğru davranışın uzak durmak olduğunu belirten Yakın, şu önlemleri sıraladı: Uzun otlar ve çalılıkların temizlenmesi, odun ve taş yığınlarının dışarıda bırakılması, gece doğada faaliyet gösterirken kapalı ayakkabılar ve uzun pantolonlar giyilmesi. Yılanların doğrudan saldırganlık göstermemeleri ve genellikle tehdit algısı sonrası savunmaya geçmeleri nedeniyle, karşılaşıldığında uzak durmak en güvenli yoldur. Yılanı dürtmek veya taş atmak yerine, yerel yetkililere veya uzmanlara haber verilmelidir. Ayrıca, yılanların ekosistemdeki kemirgen kontrolü gibi önemli görevleri olduğunu ve gereksiz öldürmenin ekosistem dengesini bozabileceğini hatırlatalım.