Küresel ekonomi yeniden çıkışın formülü arıyor

Ekonomistler, küresel ekonomi ve parasal piyasalarda yaşanan sert düşüş sürecinden her tarafta çıkışa geçişin ne şekilde gerçekleşeceğine karşın bambaşka görüşleri tartışıyor. Ekonomi ve piyasayla ilgilenen insanlarda idareli daralma dönemlerinde öbür harfler üzerinden mümkün toparlanmaya dair akıl yürütülüyor. Her Tarafta toparlanmanın ne kadarlık bir zamana yayılacağı ve ne şekilde gerçekleşeceği konusunda öbür değerlendirmelerden Dünya Savaşı öncesine dayanan bu gösterimler, genellikle “V”, “W”, “U”, “L” ve nadir de olsa “WW” olarak biliniyor. İktisat literatüründe krizlerin ardından ekonomilerin her yerde çıkışa geçmesi ve bunun zamanlamasını tasvir etmek için ekonomistler kadar öngörülen grafiğin şekli, harfler ile açıklama ediliyor. Bugüne gelindiğinde dünyaca meşhur ekonomist Nouriel Roubini, “I” tipi durgunluğu gündeme getirerek, hakiki ekonomi ve mali piyasalarda sert düşüşün gerisinde bitmiş bir çıkış beklenmemesinin kendisini şaşırtmayacağını belirtti. İnsanlık tarihinin daha önce bu şiddetle deneyimlemediği bir pandeminin yol açtığı idareli kriz sonrası toparlanmanın, İngilizcede “swoosh” olarak geçen, Nike’nin logosundaki “onay işareti” biçiminde gerçekleşeceği öngörüleri öne çıkıyor. Laf konusu gösterim; ekonomide sert ve keskin bir düşüşün ardından toparlanmanın uzun bir zamana yayılacağı ve aşamalı bir toparlanma olacağı görüşünü yansıtıyor. Bu hafta açıklanan tahminlere tarafından, küresel ekonomide bu yıl Uluslararası Para Fonu (IMF) yüzde 3 ve uluslararası kredi sınıflandırma kuruluşu Standard & Poor’s da yüzde 2,4 daralma bekliyor. “V” tipi toparlanma; ekonomide sert düşüşün ardındaki toparlanmanın da aynı ölçüde seri olacağı görüşünü yansıtırken, zamanlama açısından da daha kısa bir süreyi gösteriyor. bununla beraber koronavirüs krizi için “V” tipi grafiğin muhtemel olmadığı görüşü daha yaygın. “U” tipi grafik, reel ekonomi ve parasal piyasalarda sert düşüşün peşinde toparlanmanın, uzun bir zamana yayılacağı, dipte minimum birkaç çeyreğin geçmesinin gerisinde gerçekleşeceği beklentilerini yansıtıyor. Söz konusu toparlanma şeklini savunan ekonomistler, karantinalar ortadan kalksa da tüketicilerin mağazalara ve restoranlara gitmekten çekineceğini, talebin uzun vakit istenilen düzeye ulaşamayacağını, şirketlerin ise kriz esnasındaki borçlanmalarını geri ödemek için epey zamana gereklilik duyacağını belirtiyor. Dünya Hesaplı Forumu’nda bulunan açıklamada da “Idareli iyileşme büyük olasılıkla uzun ve yavaş olacaktır. Biz en iyi ihtimalle toparlanmanın ‘U’ biçiminde olacağını konuşuyoruz oysa muhtemelen dipte biraz süre geçireceğiz.” yorumu yer aldı. “W” tipi toparlanmada, ekonominin “çift dip” yapması öngörülüyor. İlk dip seviyelerden karantinaların sona ermesi ve ülkelerin kısıtlayıcı tedbirlerini gevşetmesinin peşinde çabuk bir toparlanma yaşansa da işsizlik oranında hızlı yükseliş ve şirket iflasları ile karşılaşılacağını ve ekonomide tekrar bir dibe vuruş yaşanacağını dile getiriyor. “L” tipi toparlanma öngörüsünün aşağı; büyümenin sert düşmesi ve toparlanmanın bir vakit gerçekleşmemesi beklentileri yatıyor. Bunun gerçekleşmesi için küresel koronavirüs salgınının yayılmaya devam etmesinin ve karantinaların uzun süreli olmasının gerektiğini gösteren analistler; virüsün ortaya çıktığı Çin’in Vuhan kentinin 2 ayın ardındaki bitmiş idareli faaliyete açılması sebebiyle bu senaryonun gerçekleşme olasılığını düşük görüyor.