Kalın Bağırsak Kanserinde Erken Teşhis ve Tedavi Seçenekleri: Risk Faktörleri, Tarama ve Önleme

Kalın bağırsak kanseri, dünya genelinde sık görülen bir kanser türü olarak 50 yaşın üzerinde erkeklerde daha yaygın olsa da son yıllarda genç yaşlarda da rastlanma oranı artıyor. Uzmanlar, kırmızı et ve işlenmiş et tüketimi, şekerli içecekler, obezite, alkol ve sigara kullanımı ile D vitamini eksikliği gibi faktörlerin hastalık riskini artırdığını belirtiyor. Yüksek ölüm oranlarına rağmen erken dönemde yakalanan vakalarda yaşam süresi önemli ölçüde artış gösterebiliyor; erken evrede 5 yıllık sağ kalım oranının yüksek olması bu yüzden kritik.

Kalın bağırsak kanseri, genellikle tubuler yapıdaki epitelin anormal çoğalmasıyla başlar ve zamanla polip adı verilen çıkıntılara dönüşerek kanserli dokulara ilerleyebilir. Hastalığın yüzde 90’a kadar olan kısmı ailesel geçiş olmadan, sporadik olarak ortaya çıkarken yüzde 10’luk bir kesimde ailesel geçiş söz konusu olabilir. Bu nedenle tarama ve risk farkındalığı hayati önem taşır.

RİSK FAKTÖRLERİNE DİKKAT EDİLMELİ Hastalık için en yaygın risk faktörleri arasında yüksek miktarda kırmızı ve işlenmiş et tüketimi, şekerli içecekler, obezite, alkol, sigara, D vitamini eksikliği ve inflamatuar bağırsak hastalıkları yer alır. Kronik kabızlık veya bağırsak tembelliği gibi durumlar doğrudan hastalığı tetiklemese de bazı sindirim sorunları ile ilişkilendirilmiş olabilir. Ayrıca, dışkılama ile ilgili değişiklikler, rektal kanama ve açıklanamayan kansızlık, hastalığın işaretleri olarak değerlendirilmeli ve doktora başvurulmalıdır.

ERKEN TEŞHİSİN ÖNEMİ 50 yaş üstü bireylerde dikkatli tarama programı uygulanması önerilir. Dilerseniz, evrelere göre farklı tarama yöntemleri mevcuttur: immun kimyasal fekal test, fleksibl rektosigmoidoskopi ve tam kolonoskopi gibi yöntemlerle tarama, hastalık erken evrede tespit edilip tedavi şansını artırır. Ailesel kolon kanseri öyküsü olanlarda ise ilk kanser tanısından 10 yıl önce tarama başlanması gerekir. Inflamatuar bağırsak hastalıkları olanlarda ise hastalık tanısından 8-10 yıl sonra kolonoskopi yapılması önerilir.

TEDAVİ YAKLAŞIMI Hastalık, tek bir tedaviyle değil, hastalığın evresine göre şekillenen çok disiplinli bir yaklaşımla yönetilir. Poliplerin çıkarılmasıyla önlenebilir durumlar mümkün olabilirken, erken evrede endoskopik tedaviler yeterli olabilir. Daha ileri evrelerde cerrahi müdahale, kemoterapi ve/veya radyoterapi uygun planlama ile uygulanır. Çevre organlara yayılım veya uzak metastaz söz konusu olduğunda tedavi yolu bu durumlara göre belirlenir ve bazen cerrahi sonrasında veya öncesinde kemoterapi ve radyoterapiye başvurulur. Netice olarak, hastalığın hangi klinik evrede olduğuna bağlı olarak endoskopik yöntemler, cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi gibi tedavi seçenekleri bir arada ve dinamik biçimde uygulanabilir.