İznik Roma Tiyatrosu’nun Batı Bölgesinde Yeni Keşifler: Yol, Döşeme ve Kanalizasyon Gün yüzüne Çıkıyor

İznik Roma Tiyatrosu’nun batı kesimindeki dış hattında sürdürülen kazılarda giriş-çıkış yolları, mermer döşemeler ve kanalizasyon hattı gün yüzüne çıkarıldı. Çalışmalar, yaklaşık 10 dönümlük alanda Kültür ve Turizm Bakanlığı izniyle İznik Müze Müdürlüğü koordinesinde, Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin desteğiyle devam ediyor. 1980’lerden beri başlayan ve 2016’dan itibaren Dokuz Eylül Üniversitesi ekibiyle yürütülen kazı ve restorasyon süreci Mart 2024’te yeniden ziyarete açılan tiyatronun dış alanlarında yoğunlaştı.

Arkeologlar, bu yılki çalışmalarda tiyatronun batı kısmında bulunan en dış hattı ve çevresindeki yeni buluntuları ortaya çıkardı. Tiyatro, Anadolu’nun nadir yapılarından biri olarak öne çıkıyor ve boyutları 102 metreye 79 metre olarak belirtildi. Hiçbir yamaç desteği olmadan düz bir alanda tonozlarla yükseltilen bu yapı, Anadolu’daki tek örnekler arasında gösteriliyor. 3 katlı yapı, 24 metre yüksekliğe sahip.

İmparator Trajan döneminde inşa edilen ve yaklaşık 10 bin kişiyi barındırdığı sanılan tiyatronun, 2. ve 3. yüzyıllarda özgün işlevini sürdürdüğü kaydedildi. Gladyatör oyunları ve dönemin popüler gösterileri o dönemde sahnelenirken, 4. ve 5. yüzyıllarda dini bir kullanım evresi başlamış görünüyor. Rigole duvarlarındaki haç, çelenk ve kilise işaretleri ile fresklerde görülen motifler Anadolu’daki erken Hristiyanlık döneminin işaretleri olarak öne çıkıyor. Bölgede ilk Ekümenik Konsil’in İznik’te gerçekleştirildiği düşünüldüğünde, tiyatronun bu dönemde dini amaçlarla da kullanıldığı değerlendiriliyor.

Tiyatro için bu yılki çalışmalar, sit alanı içindeki kazıların neredeyse tamamlandığı bir döneme denk geldi. Batı kısmında yeni keşfedilen giriş-çıkış yolları, mermer döşemeli yollar ve su sistemi üzerine odaklanıldı. Ayrıca, sit alanı içinde kazılmamış bölgelerin de gün yüzüne çıkarılması hedefleniyor. Taş sergisi olarak kullanılan alanın altında ise mezarlık bulunduğu belirlenmiş durumda. Tiyatroya 11-13. yüzyıllarda kiliseler inşa edildi ve bazı mezarlıklar bu döneme ait. 1. ve 4. Haçlı Seferleri sırasında da kullanılan nekropolün 2026’da kazısının planlandığı bilgisi paylaşıldı.

Geleceğe yönelik planlar arasında doğu ve batı girişlerindeki sütunlu galerilerin restorasyonu ve bu galerilerin resepsiyon alanı olarak işlevlendirilmesi yer alıyor. Galerilerde gerçekleştirilecek çalışmalarla tiyatronun çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapması hedefleniyor.

İznik’in geçmişine tanıklık eden bu yapının restorasyonuyla birlikte, 2024 yılında ziyarete açıldığı Mart ayından bu yana yaklaşık 90.000 kişinin ziyaret ettiği belirtildi. Osmanlı döneminde alana kurulan çini fırınları ve seramik atölyelerinin buluntuları da çalışmalarda öne çıkan diğer buluntular arasında yer alıyor.