İstilacı Türler İçin Uygulama Geliştirildi

10.10.2020

A⁺

A^-

Küresel salgının yaşandığı bu dönemde, iklim değişikliği ve küresel ısınma sebebiyle dünyanın ekosistemi gittikçe daha çok tehdit altında kalıyor. İnsan hayatını olumsuz etkileyen değişiklikler, ekonomiyi de oldukça kötü etkiliyor. Yapılan yatırımlar, iklim değişikliği göz önüne alınarak gerçekleştiriliyor. Fakat, ekonomik hareketlilik ve uluslararası ticaret, dünyanın bir ucundan öbür ucuna farklı canlıların yayılmasına sebep oluyor.

Gerçekleşme ihtimali olan son tehlike ise, aslında tropikal enlemlerde yaşayan tehlikeli sivrisinek türlerinin hem Türkiye’ye, hem de Avrupa’ya taşınması. Aslında tropikal enlemlerde yaşayan tehlikeli sivrisinek türleri, Zika virüsü, İdang humması ve Chikungunya ateşine neden oluyor. Eğer istilacı sivrisinekler için önlem alınmazsa, büyük tehlikenin kapıda olduğunu açıkça söylemek mümkün. Gerçekleştirilen son çalışmalar doğrultusunda, sera gazı emisyonları artışı devam ederse, öngörülere göre 2080 yılından itibaren yaklaşık 1 milyar insana, bu tür sivrisinekler aracılığıyla viral hastalıkların bulaşacağı ve bu 1 milyar insandan 400 milyon kişinin Avrupa ülkelerinden olacağı aktarılıyor.

BÖLGE TESPİTİ İÇİN UYGULAMA GELİŞTİRİLDİ

Hürriyet gazetesinin haberine göre, gerçekleşebilecek olumsuzlukları engellemek hedefiyle Avrupa ağı A AIM-COST Action ve Çok Yönlü Bulaşıcı Hastalık Gözlemevi’nin (VEO) geliştirdiği Mosquito Alert uygulaması hayata geçirildi. Geliştirilen uygulama ile bilim insanları dang humması, Batı Nil Ateşi Chikungunya Ateşi ve Japon Ansefaliti gibi viral hastalıkları iletebilen bu böceklerin yayılmasını izleyebilecek. Aşırı yağışlar ve sıcaklar yükseldikçe bu istilacı sivrisineklerin yayılma ihtimali yükselirken, Mosquito Alert uygulaması ile kişiler bölgelerinde gördükleri sivrisineklerin fotoğraflarını çekip, bu küresel uygulamada paylaşıyor. Kişilerin paylaşımları doğrultusunda, yeni türlerin yayıldığı bölgelerin tespiti mümkün oluyor ve böylece bilim insanları yeni çalışmalar gerçekleştirmeye başlayabiliyor..

TİCARETE DİKKAT

Geliştirilen uygulama, Türkiye dahil 18 Avrupa ülkesinde kullanılıyor. Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü Ekoloji Ana Bilim Dalı’ndan Arş. Gör. Dr. Filiz Günay, uygulama aracılığıyla 50’den fazla uluslararası uzman entomologdan oluşan ekibe bilgilerin ulaştığını aktararak, ‘İstilacı türlerin bir ülkeden diğerine geçişi için en önemli parametre ithalat ve ihracat yoluyla malzeme transferi sırasında yumurtalarının taşınması. Uygulama ile sivrisineklerin çevremizde nerelerde ürediğini öğrenmek, bu alanları yok etmek, bu konuda farkındalık yaratmak, en önemli adımlardan biri olacak’ açıklamalarında bulundu.

İstilacı türlerin sayısının sürekli yükselişte olduğunu aktaran Filiz Günay, ‘İstilacı bir tür olan kaplan sivrisineği Aedes Albopictus, insan eliyle Avrupa’ya taşındı ve bir süre sonra tüm Akdeniz ülkelerinde kendini gösterdi. Ülkemizde 2011’de tespit edilen tür, benzer yollarla ülkemize taşınan sarı humma sivrisineği Aedes Aegypti ile birlikte 2015 yılında Doğu Karadeniz Bölgesi’nden başlayarak kıyı boyunca yayıldı. Gündüz sokan siyah beyaz desenleriyle ilgi çeken bu sivrisinekler, bugün birçok ilimizde şikayetlere neden olmakta. Türün ülkede yerleşik popülasyonlarının olması ise, taşıyıcılığını yapabildiği virüslerin bizlere bulaşma olasılığını artıracak’ diyerek virüsün bulaşma ihtimalinden bahsetti.

İSPANYA’DA 5 SENEDİR KULLANIYOR

Gönüllüler tarafından paylaşımların sağlandığı Mosquito Alert uygulaması aracılığıyla, 18 bin 300’den fazla sivrisinek, son beş yıl içinde İspanya’da bildirildi. Uygulama aracılığıyla Batı Nil Ateşi’ne sebep olabilen istilacı bir tür olan Asya çalı sivrisineğinin (Aedes japonicus) erken fark edilebiliyor. Mosquito Alert Projesi’nin eş direktörü olan ve Pompeu Fabra Üniversitesi’nden Prof. John Palmer, ‘Sivrisinek sokması ile ilgili bilgiler çok değerli çünkü sivrisineklerle insanlar arasında taşınan hastalıkları daha iyi anlamamızı sağlıyor’ ifadelerine yer veriyor.