İstanbul’da denizin altındaki gizem!

İstanbul’un birçok adası olduğunu ve bu adalarını adlarını bilmeyen yok. Ancak İstanbul’da bir ada var ki, bu ada ne biliniyor ne de konuşuluyor. İşte birçok kişinin varlığını dahi bilmediği İstanbul’un gizemli adası Vordonisi…

Fotoğraflar: vimeo, arkeofili

Büyükada, Heybeliada, Burgazada, Sedefadası, Kınalıada, Yassıada, Sivriada, Kaşıkadası ve Tavşanadası… İstanbul’daki bu adaları bilmeyen çok az kişi mevcut. Ancak İstanbul’da bir ada daha bulunuyor, neredeyse kimsenin bilmediği…

O ada Manastır Kayalıkları, Bostancı Çöken Ada ve Höreke adlarıyla bilinen ve iki adacıktan oluşan Vordonisi (Vordonos) adası.

Manastır ile ortaya çıkan ada
Vordonisi Manastırı’nın yapım hikâyesi oldukça ilginç. Photios, kendi halinde bir manastır keşişiyken, erkek kardeşi Sergios’un İmparatoriçe Theodora’nın kız kardeşiyle evlenmesi üzerine, önce saraya gelmiş, burada kendisine çeşitli görevler verilmiş nihayet Rum Patriği Ignatios’un görevinden azledilmesi üzerine Ortodoks Rum Kilisesi Patriği olmuş.

Eski Patrik Ignatios da, günümüzde Küçükyalı’nın bulunduğu bölgedeki bir manastıra sürgüne gönderilmiş.

Devrik Patrik Ignatios ise Küçükyalı’da Bryas Sarayı’nın kalıntısı üzerine çok güzel bir manastır yaptırmış, bu manastıra Satyros (Satiros) Manastırı adı verilmiş.

Bir süre sonra olaylar gelişmiş ve her şey tersine dönmüş. Bu kez Patrik Photios görevden alınarak Vordonisi Adası’na sürgüne gönderilmiş, yerine de devrik Patrik Ignatios yeni Patrik olmuş.

Anlatılanlara göre Ignatios ölünce, Photios yeniden Patrik olmuş; 11 yıl kadar Patriklik yaptıktan sonra 867’de tekrar azledilmiş ve ömrünün son yıllarını Vordonisi Adası’ndaki manastırında geçirmiş.

İşte ilginç adanın oluşumu da bundan sonra başlar
Bizans İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul’da, Temmuz 1010’da tarihinin en büyük depremlerinden biri olur ve Vordonisi adası da bu depremde sular altında kalır.

Ve adanın sakinleriyle birlikte sulara gömülmesi, diğer adalarda yaşayanların deprem korkusunun artmasına sebep oldu.

Ancak yakın zamanda yapılan bilimsel araştırmalar gösteriyor ki, diğer adalar için böyle bir risk ön görülmüyor. Çünkü tüm adalar granit kayalıklar üzerinde yer alıyor.

Ancak İstanbul’un kayıp adası Vordonisi alüvyon bir tabakada oluştuğu için diğer adalardan jeolojik olarak farklıydı.

Vordonisi’nin keşfedilmesi en az geçmişi kadar ilginç. Çünkü bu kayıp adayı eski bir harita ortaya çıkardı.

Nesilden nesle aktarılsa da zamanla bir şehir efsanesine dönüşen Vordonisi, Fener Rum Patrikhanesi’nin MS 500 tarihli İstanbul haritasının tekrar incelenmesi sonucunda yeniden fark edildi.

Haritada İstanbul’a en yakın ve en küçük adanın neresi olduğu sorgulandığında cevap yine Vordonisi oluyor. Kayıp adayı yakın tarihte ortaya çıkaran isimse Büyükadalı Dr. Akilla Millas.

İtalya Salerno Üniversitesi Ortaçağ Latin Araştırmaları Bölümü Öğretim Üyesi Alessandra Ricciyse, Satyros Manastır’nı araştırırken manastırın ikizinin Vordonisi adasında olduğunu ortaya çıkardı.

Byras Sarayı, Satyros Manastırı ve Vordonisi gizemi
Günümüzde Küçükyalı, Çınar mahallesi semt camisinin ve muhtarlık binasının yanında bulunan yıkıntının 9. yüzyıldan kalma Satyros Manastırı veya Bryas Sarayı olduğu belirlendi.

İddialara göre, Satyros Manastırı’ndan deniz altına doğru giden uzun dehlizler (yer altı geçitleri) bulunuyor; bu geçitler iki manastırı birbirine bağlıyordu.

Ancak bunlar kesin bilgiler değildi…

Çünkü o dönemin teknolojisiyle oksijensiz bir şekilde su altında ilerlemek mümkün değil.

Ancak, manastırdan deniz kıyısına gizli çıkış yerleri olan kaçış tünelleri olabilir. Örneğin Beykoz’daki Hünkâr Kasrı’nın gizli kaçış tünelleri gibi…

Şu ansa Vordonisi’yi turizme ve UNESCO Dünya Mirası listesine katabilmek için çalışmalar yapılıyor. Ayrıca ada çevresinde dalışlarda yapıldı. Dalışların amacıysa adayı UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne sokmak ve dalış turizmine açmak.

Ancak Marmara Denizi’nin kirlilik oranıyla bu çalışmanın nasıl yapılacağı pek mümkün görülmüyor.

Vordonisi’yi görmek hâlâ mümkün.
Bölgede sahilde otururken de denizde görülen köpüklü alan Vordonisi’yi işaret ediyor.

Bu eşsiz ve tarih yatan adayı görmek isterseniz sahile gitmeniz yeterli…