İklim Kanunu Resmi Gazete’de Yayımlandı: Türkiye’nin Sürdürülebilir Geleceğe Adımı

Türkiye’nin İklim Mücadelesinde Yeni Dönem: Yasal Çerçeve Oluştu

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 2 Temmuz’da kabul edilerek yasalaşan ve ülkenin iklim politikalarında devrim niteliği taşıyan İklim Kanunu, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yasa, yeşil büyüme vizyonu ve hedeflenen net sıfır emisyon doğrultusunda, ülkemizin iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum faaliyetlerinin temel dayanağını oluşturuyor.

Yasa Kapsamında Belirlenen Temel Tanımlar ve İlkeler

İklim Kanunu kapsamında, “Adil geçiş”, “Denkleştirme”, “Emisyon Ticareti Sistemi (ETS)”, “Gömülü sera gazı emisyonları”, “Gönüllü karbon piyasaları” ve “İklim adaleti” gibi temel kavramlar resmi olarak tanımlandı. Ayrıca, yasa, ülkemizin “ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler” ilkesi çerçevesinde, eşitlik, iklim adaleti, ihtiyatlılık, katılım, entegrasyon, sürdürülebilirlik, şeffaflık, adil geçiş ve ilerleme temel ilkelerine öncelik verilmesini öngörüyor.

Kurumlar ve Kurumsal Yükümlülükler

Hukuki düzenlemelerle, kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerin, toplum yararını gözeterek alınan iklim politikası ve tedbirlere zamanında uyum sağlaması zorunlu hale getirildi. Ayrıca, Ulusal Katkı Beyanı ve net sıfır emisyon hedefleri doğrultusunda, kalkınma öncelikleri ve özel koşullar dikkate alınarak, gerekli yasal ve kurumsal adımlar atılacak.

İklim Değişikliği Başkanlığı’nın Yetki ve Görevleri

İklim Değişikliği Başkanlığı, ulusal iklim politikalarının koordinasyonundan sorumlu olacak ve gerekli tedbirleri almak, kurumlar arası koordinasyonu sağlamak, karbon fiyatlandırması ve piyasa mekanizmalarını düzenlemek gibi önemli görevleri üstlenecek. Başkanlık, kendi veri ve bilgilerini Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu üzerinden paylaşacak ve kamu ile şeffaflık ilkesi doğrultusunda hareket edecek.

Sektörel ve Kurumsal Faaliyetler

Sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklime uyum faaliyetleri, strateji ve eylem planları ile uyumlu olarak, ilgili kurumların sorumluluğunda yürütülecek. Bu bağlamda, enerji verimliliği, yenilenebilir enerji kullanımı, düşük karbonlu teknolojilerin yaygınlaştırılması ve sıfır atık sistemi gibi önlemler zorunlu hale getirildi. Ayrıca, orman, tarım, mera ve sulak alanlar gibi karbon yutağı alanlarının korunması ve artırılması da devletin öncelikleri arasında yer alacak.

İklim Değişikliğine Uyum ve Risk Yönetimi

Ulusal Katkı Beyanı ve ilgili strateji planları doğrultusunda, iklim değişikliğinin olası kayıp ve zararlarını en aza indirmek amacıyla uyum faaliyetleri gerçekleştirilecek. Bu kapsamda, su kaynaklarının etkin yönetimi, ekosistemlerin korunması ve afet risklerinin azaltılması gibi adımlar atılacak. Ayrıca, yerel ve bölgesel düzeyde iklim uyum planları hazırlanacak ve uygulamaya konacak.

Planlama ve Uygulama Süreçleri

Kuruluşlar, strateji ve eylem planlarını en geç 31 Aralık 2027 tarihine kadar hazırlayacaklar. Bu süreçte, İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulları kurulacak ve yerel düzeyde planlama yapılacak. Ayrıca, sektörel bazda etkilenebilirlik analizleri ve riski azaltıcı önlemler yürütülecek. Kurumlar, iklim değişikliği ile ilgili bilinçlendirme ve eğitim faaliyetlerini artıracak.

Finansal Mekanizmalar ve Destekler

İklim projeleri ve yatırımlarını desteklemek amacıyla, iklim finansmanı ve teşvik kaynakları geliştirilecek. Döner sermaye işletmeleri kurulacak ve, yeşil dönüşüm projelerine kaynak aktarımı sağlanacak. Ayrıca, karbon kredisi ve piyasaları aracılığıyla, dünyadaki karbon ticareti ile entegre mekanizmalar oluşturulacak.

Karbon Piyasası ve Emisyon Ticareti

Türkiye’de Emisyon Ticareti Sistemi (ETS) kurulacak ve ulusal tahsisat planları hazırlanacak. İşletmeler, sera gazı emisyon izinleri almak ve bu izinleri kullanmak zorunda olacaklar. Ayrıca, piyasa gözetimi ve denetimi için Karbon Piyasası Kurulu oluşturuldu. Bu kurul, piyasa düzeni, üye katılımı ve denetim gibi temel görevleri yerine getirecek.

Yasal Yükümlülükler ve Para Cezaları

İklim Kanunu, idari para cezaları ve uygulama usulleri ile ilgili detayları da içeriyor. Bu kapsamda, seragazı emisyon raporlarını zamanında sunmayanlara 500 bin Türk Lirası’ndan 5 milyon Türk Lirası’na kadar ceza uygulanacak. Ayrıca, ETS kapsamındaki işletmelerin emisyon izinleri ve denkleştirme yükümlülüklerine uyumsuzluk durumunda ağır yaptırımlar getirildi. Bu cezaların toplam tutarı, 50 milyon Türk Lirasını aşamayacak şekilde sınırlandırıldı.

Sonuç ve Gelecek Hedefleri

Yasalaşan bu İklim Kanunu, ülkemizin küresel iklim mücadelesinde önemli bir dönüm noktasıdır. Hedefimiz, 2027 yılına kadar kapsamlı plan ve projelerle, karbon nötr bir Türkiye’yi inşa etmek ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini en aza indirmektir. Bu yasal çerçeve ile, sürdürülebilir kalkınma ve çevre dostu teknolojilerin yaygınlaştırılması sağlanacak.