Engelli Bireylerin Protez ve Cihaz Erişimi Sorunları

(ANKARA)- Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkan Yardımcısı Aylin Nazlıaka, döviz kurlarının her geçen gün artmasının engelli bireylerin kullanmak zorunda olduğu protez ve ortez fiyatlarını da olumsuz etkilediğine dikkat çekti. Nazlıaka, “SGK’nın sağladığı desteklerin yetersiz kalması nedeniyle engellilerin cebinden ödemesi gereken fark sürekli artmakta. Aradaki fahiş farkı ödeyemeyen engelliler, kırık ve bozuk protezlerini kullanmak zorunda kalıyor,” dedi.

Aylin Nazlıaka, yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye’de yaklaşık 10 milyon engelli bireyin protez ve cihazlara erişimindeki sıkıntılara vurgu yaptı. Özellikle diz altı protez fiyatlarının 30 bin TL, diz üstü protezlerin ise 40 bin TL’den başlayarak 1 milyon TL’ye kadar çıktığını belirtti. Nazlıaka, “Hem protez bacakta hem de protez kolda aradaki fiyat farkı engelli yurttaşın cebinden tahsil ediliyor,” ifadesini kullandı.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 2023-2025 Engelli Hakları Ulusal Eylem Planı’na değinen Nazlıaka, şöyle devam etti:

• Sağlık Uygulama Tebliği kapsamında sağlanan araç, gereç, tıbbi malzeme, sarf malzemesi, ortez, protez, tekerlekli ve akülü sandalye gibi malzemelerin çeşitliliğinin, niceliğinin ve niteliğinin artırılmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır.
• Engelli bireylerin spor yapma, eğlence ve dinlence zamanlarında kullanabilecekleri, ikincil sağlık sorunlarının oluşmasını engelleyen ileri teknoloji ürünlerin, Sağlık Uygulama Tebliği kapsamına alınmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır.
• Engelli bireylerin bağımsızlığını sağlayacak teknoloji ürünlerinin geliştirilmesi için üniversiteler bünyesinde araştırma fonlarının oluşturulması amacıyla çalışmalar yapılacaktır.

Nazlıaka, “Aradan geçen bir yıla rağmen engelli yurttaşların sorunları çözüm bekliyor. Bakanlık, eylem planındaki bu çalışmaları hayata geçirmek için neyi bekliyor? Bütün vaatler kağıt üzerinde kalıyor,” diyerek durumu eleştirdi.

Medikal firmalarından aldığı bilgilere göre, protez ve cihazlara yönelik sabit bir fiyat belirlemenin mümkün olmadığını vurgulayan Nazlıaka, “Değişen döviz kurları nedeniyle fiyatların sürekli güncellendiği bilgisi dikkate değerdir. Birkaç örnek üzerinden fiyatları ve SGK’nın desteğini incelediğimizde ortaya çıkan tablo oldukça vahimdir,” dedi.

Protez Fiyatları ve SGK Desteği

Protez bacak fiyatları, amputasyon seviyesine ve engelinin taleplerine göre değişkenlik göstermektedir. Özellikle:

• Diz altı protez fiyatı 30 bin TL’den başlamaktadır.
• Diz üstü protez fiyatları ise 40 binden başlayarak 1 milyona kadar çıkabilmektedir.

2024 yılı için SGK’nın protez bacak ödemeleri, diz altı için 6 bin 390 TL ile 18 bin 112 TL 50 kuruş, diz üstü protezler için ise 10 bin 302 TL ile 90 bin TL arasında değişiklik göstermektedir. Bu ödemelerde SGK, sigortalı çalışandan yüzde 20, emekliden ise yüzde 10 kesinti yapmaktadır.

Protez kollar da benzer bir duruma sahiptir. Dirsek altı ve dirsek üstü protezler olarak ikiye ayrılan bu ürünlerin fiyatları da değişiklik göstermektedir:

• Dirsek altı protezlerin fiyatı 30 bin TL’den başlamakta, dirsek üstü protezler ise 40 bin TL’den başlayarak 1 milyon TL’yi aşabilmektedir.

2024 yılı SGK’nın protez kol ödemeleri ise dirsek altı protezlerde 5 bin 350 TL ile 64 bin 140 TL arasında, dirsek üstü protezler için ise 10 bin 652 TL ile 77 bin 230 TL arasında değişmektedir. Bu protezlerde de SGK, sigortalı çalışandan yüzde 20, emekliden ise yüzde 10 kesinti yaparak geri ödeme gerçekleştirmektedir.

Tüm bu durumlar göz önüne alındığında, engelli yurttaşlar, protez ve ortopedik cihazlara erişim konusunda büyük zorluklarla karşılaşmakta. 2024 yılı ocak ayında en yüksek kademeden ödenen engelli maaşı 4 bin 196 TL olmuştur ki bu, neti 17 bin lira olan asgari ücretin ancak yüzde 25’i düzeyindedir. Bu maaşla engelli bireylerin hayatını idame ettirmesi oldukça güçleşmekte, proteze erişim neredeyse hayal olmaktadır. Engelli yurttaşlarımız, protezleri kırıldığında onarıp kullanmaya çalıştıklarını, yeni bir protez alım gücüne sahip olamadıklarını belirtmektedir. Ayrıca, sevgi cümleleri kurmanın tek başına yeterli olmadığını, somut adımlar atılmasını beklediklerini vurgulamaktadırlar.

Kaynak: ANKA / Güncel