Egzama Nedir? Egzama Nasıl Geçer?

Egzama, birden fazla nedene bağlı olarak görülebilmektedir; fakat kesin egzama nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Egzamaya neden olan birden fazla etken olduğu gibi egzamanın birçok çeşidi de bulunmaktadır. Egzama belirtileri, çeşitlerine göre değişiklik gösterebilmektedir. İşte egzama hakkında merak ettiğiniz her şey…

EGZAMA NEDİR?

Egzama bir alerji veya stres sonucunda ciltte oluşan ve halk arasında yaygın olarak görülen bir deri hastalığıdır. Tehlikeli olmasa bile görüntüsü nedeniyle rahatsız edicidir. Basit korunma yöntemleriyle egzama kontrol altında tutulabilir. Özellikle kış aylarında soğuk hava ve nem oranının düşük olması, su, sabun, deterjan, tozlu ortamlar, mesleklere özgü kimyasallar egzamaya neden olabilmektedir.

EGZAMA BELİRTİLERİ NELERDİR?

Egzama genellikle deride el ve ayakta bacaklarda saç diplerinde; kızarıklık, pullanma, kaşıntı, sulantı, yanma hissi gibi belirtilerle ortaya çıkar. Egzama ilk olarak içi su dolu kabarcıklar olarak kendini gösterir. Daha sonra bu kabarcıkların yerini kepeklenmeler, kabuklar alır ve son aşamada ciltte kalınlaşmalar meydana gelir. Egzama hastalarında yaygın olarak enfeksiyon görülür, çünkü kolayca kuruyan, pullanan ve çatlayan deri mikroorganizmaların girişine olanak tanır. Egzama vücudun herhangi bir yerinde olabilir; fakat daha çok ellerde, bacaklarda ve ayaklarda ortaya çıkar. Rahatsız edici bir görünüme neden olsa da tehlikeli bir rahatsızlık değildir.

Bazı kaşıntılar geceleri çok daha şiddetlenmekte ve uykudan uyandırma seviyesine gelebilmektedir. Görünürde herhangi bir leke olmasa bile vücuttaki kaşıntının egzama belirtisi olma ihtimali bulunduğu için vakit kaybetmeden uzmana görünmekte fayda vardır. Egzama tedavisinde erken teşhis, başarılı sonuçlara ulaşmak için önemlidir.

EGZAMA TEŞHİSİ NASIL KONULUR?

Egzama teşhisi koymak için fiziki muayene ve yama testi yapılmalıdır. Yama testinde ortaya çıkan alerjen, dermatologlar tarafından araştırılmalı ve sonrasında teşhis konulmalıdır. Yama testi esnasında hastanın sırtına alerjen maddelerin düşük konsantrasyonları yapıştırılır ve 48 ile 72 saat sonra açılarak gözlemlenir. Bu süre içerisinde kişinin spor yapmaması, duş almaması ve testi etkileyecek benzer davranışlarda bulunmaması gerekir. Bölgede kabarma, sulanma ve kızarıklık varsa, hastanın o bölgeye sürülen maddeye karşı alerjisi olduğu tespit edilir.

EGZAMA NEDEN OLUR?

Egzama oluşumunda genetik faktörler, alerjiler ya da kullanılan çeşitli kimyasal malzemeler neden olablir. Farklı egzama tiplerine göre oluşum nedenleri değişiklik gösterebilir. Su, sabun, deterjan, kullanılan diğer kimyasal maddeler, tozlu ortamlar egzama oluşumuna zemin hazırlar. Temizlik sektöründe çalışanlar, ev kadınları ve kuaförler, egzamanın en çok görüldüğü gruplardır. Alerjik kökenliegzama oluşmuşsa, alerjen maddenin çok az miktarda teması bile egzamaya neden olabilmektedir. Kimyasal nedeniyle oluşan egzama, temas devam ettiği sürece düzelmemektedir.

Değişik tipleri bulunan egzamanın en çok etkilediği organlarımızdan biri ellerdir. Ellerdeki egzama çoğunlukla derinin biyolojik savunma kapasitesinin azalması veya yok olması sonucunda ortaya çıkar. Su, sabun, deterjan ve tozlu ortam gibi faktörler deriyi yıpratır. Çok sık el yıkamakla ve temizlik işlerinde kullanılan çamaşır suyu maddeler de egzamanın gelişmesine zemin oluşturur. Egzama en fazla el sırtı ve ön kolda görülür.

Kuru tipte olan lezyonlar tek elden asimetrik olarak başlar, diğer ele yayılma gösterir. Egzama, alerjik nedenlere bağlı olarak da gelişebilir. Alerjik kökenli olan egzama temas devam ettiği sürece düzelme göstermez. Sadece alerjenle daha önce duyarlanmış kişilerde meydana gelir. Bir maddeye karşı alerjik reaksiyonun oluşması kalıcı bir sorundur. Duyarlılık bir kez oluştuktan sonra alerjen maddenin çok az miktarı bile egzamaya neden olur.

EGZAMA ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

Ömür boyu süren egzama hastalığının çeşitli türleri vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

ATOPİK EGZAMA: Bu egzama çeşidinin gelişiminde genetik, immünolojik, çevresel faktörlerin bileşiminin rolü olduğu düşünülmektedir. Atopik egzama bebeklik ve çocukluk döneminde konak olarak görülür. Bebek egzaması olarak bilinen hastalık, yetişkinlik döneminde hafifleyebilir veya tamamen ortadan kalkabilir; ancak tekrarlayıcı özelliktedir. Bebeklerde egzama, ilk üç aylık dönemde yüzde başlar, sonra gövdeye, kol ve bacaklara yayılır.

Çocukluk döneminde eklemlerin iç kısımlarında kollarda ve bacaklarda atopik dermatit görülebilir. Yetişkinlik döneminde ise göz kapaklarında, kulakta, meme ucunda, eklem içlerinde ve ellerde ortaya çıkabilir. Kızarıklık, pullanma, kaşıntı, kuruluk ve deride kalınlaşma atopik egzama belirtileri arasındadır.

SEBOREİK DERMATİT: Nedeni tam olarak bilinmeyen ve kronik olan seboreik egzama cildin yağlı olduğu bölgelerde, yüzde yani kaşlar, yanaklar, burun kenarları, sakal içleri, göğüs ortası, saçlı deri, kulaklarda görülür. Kulak egzamasıolarak da bilinen seboreik egzama kızarıklık, pullanma ve kabuklanmayla oluşur. Kış ve bahar aylarında şiddetlenme eğiliminde olan seboreik egzamayı; stres, alkol, immün sistemin baskılanması gibi durumlar tetikler. Kulakta çocukluk çağında gelişen seboreik egzama, lenf bezlerinde şişme görülür ve enfeksiyon durumu söz konusu olabilir.

ASTEATOTİK EGZAMA: Bu egzama çeşidi yaşlılarda daha sık görülmektedir. Sık banyo yapılması, derinin üst tabakasındaki yağ miktarının azalması veya atopi gibi nedenler sonrasında görülebilmektedir. Kış aylarında kuruluk arttığı zaman daha fazla görülebilmektedir. Genellikle bacakların ön yüzünde, kollarda ve gövdede çıkmaktadır. Deride porselen çatlağı gibi bir görüntüye, kaşıntıya, kuruluğa ve döküntüye neden olmaktadır.

KONTAKT EGZAMA: Cildin duyarlı olduğu maddelere karşı oluşan akut veya kronik reaksiyondur. Cilt, koruyucu yağlarını engelleyen maddelere sürekli maruz kalırsa kontakt egzama oluşur. Kontakt dermatitte egzamayı tetikleyen bazı maddelere karşı dikkatli olunmalıdır. Kontakt egzama; temizlik maddeleri, makyaj malzemeleri, parfümler, oje, endüstriyel maddeyle temas, saç boyaları, diş macunu, sakız, ayakkabı ve ayak spreyleri, pantolan fermuarı, metal düğmeler, geçici dövmeler nedeniyle görülür.

NUMULER EGZAMA: Daha çok kol ve bacaklarda, ellerde görülen numuler egzama, madeni para büyüklüğünde, çok sayıda olabilen yuvarlak kaşıntılı lezyonlardır. Kronik seyirli olup, daha çok genç erişkinler ve yaşlılarda rastlanır.

Numuler egzamanın lezyonları papül ve vezikül denen ufak kabartıların birleşmesiyle oluşur ve akut dönemde kızarıklık, sızıntı ve kabuklanma gösterir. Kaşıntısı fazla olur. Numuler egzamayı tetikleyen bir enfeksiyon olabilir.

GRAVİTASYONEL EGZAMA: Ayakta çalışanlarda ve yaşlılarda çok sık görülen bir egzama çeşididir. Bacakların alt kısımlarında varislerin oluşması ve kan dolaşımın bozulmasıyla gelişmektedir. Burada kan birikmesinden dolayı damarlarda basınç artmakta ve bu da deride hasara neden olabilmektedir. Doğum yapmış kadınlarda gravitasyonel egzama görülebilir. Bacaklarda kuruluk, kaşıntı, su toplaması, kızarıklık gibi belirtilerle kendini gösterir. Egzama kronikleştikçe deride koyu lekeler, derinin sertleşmesi ve sonrasında ülser gibi yaralar oluşabilmektedir.

TOPLUMDA EN ÇOK GÖRÜLEN EGZAMA ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

SAÇ EGZAMASI: Saçlı deri egzamanın görüldüğü diğer bölgedir. Saç derisinde egzama, pul pul dökülme ve kabuklanma ile kendini belli etmektedir. Seboreik egzama olarak isimlendirilen bu cilt rahatsızlığı, kronik seyir gösteren bir hastalıktır. Yaz aylarında biraz daha hafifleme göstermekle birlikte kışın artıcı özelliktedir. Sedef hastalığı ile karıştırılmaktadır. Saçlar haricinde seboreik egzamanın görüldüğü diğer bölgeler arasında kulak arkası, göğüs ön yüzü ve burun yanları da yer almaktadır. Hastalığın atak yapmasında stresin etkisi büyüktür. Genetik faktörler hastalığın gelişmesinde etkiye sahiptir. Saç egzaması tedavisinde medikal şampuanlar, kaşıntı giderici tabletler ve steroid içeren losyonlar verilmektedir.

KULAK EGZAMASI: Küpe, piercing ya da ağır kozmetik ürünleri nedeniyle kulak tahriş olabilmekte ve egzama oluşabilmektedir. Kulak egzamasının tamamen iyileştirilmesi zor olsa da kontrol altında tutulabilmesi mümkündür. Kulak egzaması tedavisi, egzama kremleri ile gerçekleştirilebilmektedir. Kulak egzaması; kulak zarında, kulak kanalında ve kulak arkasında görülebilmektedir. Aşırı kulak hassasiyeti, yanma, şişkinlik, su toplama, kanama gibi etkenler kulak egzaması belirtileri arasındadır. Kulak egzamasının birkaç çeşidi bulunmaktadır. Tedaviye başlamadan önce egzama çeşidi belirlenmeli ve uygun tedavi yöntemi tercih edilmelidir.

EL EGZAMASI: Değişik tipleri bulunan egzamanın en çok etkilediği organlarımızdan biri ellerdir. Ellerde egzama, derinin savunma kapasitesinin azalması veya yok olması sebebiyle ortaya çıkmaktadır.

Sık sık el yıkamak, deterjan, sabun ve çamaşır suyu ile iç içe olmak, tozlu ortam gibi faktörler derinin yıpranmasına ve egzama oluşumuna zemin hazırlamaktadır. Elde egzama en fazla el ön kolda ve sırtta görülür. Tek elde başlayan lezyonlar diğer ele doğru yayılma gösterebilmektedir.

YÜZDE EGZAMA: Zararlı kozmetik ürünü kullanımı, güneşe maruz kalma, genetik yatkınlık, stres, bağışıklık sorunları, zararlı alışkanlıklar, endokrin sorunları, vitamin yetmezliği gibi etkenler yüzde egzama oluşumuna sebep olabilmektedir. Çevresel etkenler tetiklemese bile sadece genetik yatkınlıktan dolayı da yüzde egzama görülebilmektedir. Yüzde egzama tedavisi için krem gibi ilaçlar tercih edilmektedir. Tedaviyi hızlandırmak için zararlı çevresel etkenlerden uzak durulmalıdır.

AYAKTA EGZAMA: Kaşıntı, kızarıklık, kabarcıklar, iltihap, kuruluk, ciltte kalınlaşma şeklinde kendini gösterebilmektedir. Ayak egzaması ile ayak mantarı birbirine çok benzerlik gösterir. Fakat ayak mantarı daha çok parmak aralarında ve tırnaklarda görülebişmektedir.

Mantar bulaşıcıyken ayakta egzama bulaşıcı değildir. Ayakta egzamada ayakların nefes alması, terli kalmaması, nemlendirici krem kullanılması gerekmektedir. Ayaklarda egzama görülmesi durumunda ayakların terli kalmamasına, nefes almasına ve nemlendirici ile nemlendirilmesine özen gösterilmelidir.

STRES EGZAMASI: Stres de bazı durumlarda egzama oluşumuna neden olur. Stres egzamasını rahatlatmak için her fırsatta deri nemlendirilmeli ve mümkün olduğu kadar stresli ortamlardan uzak durulmalıdır.

EGZAMA TEDAVİSİ NASIL YAPILMAKTADIR? EGZAMA NASIL GEÇER?

Egzama acısı ve egzama kaşıntısı nasıl geçer sorusu hastalar tarafından çok sık sorulan bir sorudur. Egzama şikâyetleri görüldüğü zaman mutlaka cilt doktoru olarak da bilinen dermatoloji doktoruna başvurulması gerekir. Egzamanın kesin tedavisi bulunmamakla beraber egzama tedavisinde kilit nokta, hastalıktan korunmaktır.

Doktora danışarak, verilen uyarı ve önlemlere uyarak, egzamadan kaynaklanan şikâyetleri azaltmak mümkündür. Egzama tedavisinde kortizon dışı bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar, ıslak pansumanlar ve lokal kortikosteroidli pomadlar kullanılır. Atak sıklığını azaltmak, deriyi güçlendirmek için nötral sabunlar, bariyer kremler, nemlendiriciler, egzama eldivenleri ve egzama şampuanları önerilmektedir.

Atopik dermatit bazı hastalarda gıdalar, ev tozu akarları, evcil hayvanlarla temas sonrası alevlenebilir. Diyet listesi, evcil hayvanın ortamdan uzaklaştırılması, akarların ortamdaki miktarını azaltmak egzama üzerinde iyileştirici özelliğe sahiptir. Egzamada bitkisel tedavi için doktora danışılmalıdır. İnternette yer alan egzama bitkisel tedavi ürünleri ya da bitkisel kürlerin yan etkileri bulunabileceği için mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Ellerinde egzama sorunu olanların gece yatarken ya da ev işi yapan kadınların kullandığı eldivenler koruyucu olabilir.  Egzama eldivenleri, pamuklu ya da penye gibi kumaşlardan üretilmektedir ve egzamaya neden olan alerjenlerle etkileşimi kesmek için etkili olabilmektedir Temizlik yapan ya da kimyasal ürünlerle uğraşanların kullanabileceği bu eldivenler yine doktora danışılmadan alınmamalıdır

EGZAMAYA NE İYİ GELİR?

Egzamalı bölgeyi kaşımamaya ve tahriş etmemeye dikkat edilmeli. Bulunan ortam yeterli nem ve ısı oranına sahip olmalıdır. Ev sık sık havalandırılmalıdır. Banyo sıklığı mevsime göre ayarlanmalıdır. Gün aşırı banyo yapmaya özen gösterilmelidir. Sert lifler ve keseler kullanılmamalı, çok sıcak suyla banyo yapılmamalıdır. Nötr sabun tercih edilmelidir. Banyo sonrası tüm vücuda nemlendirici sürülmesi gerekir. Egzamadan korunmak için bağışıklık sisteminin güçlü olmasına özen gösterilmeli. Eller sık sık nemlendirilmelidir. Eller ılık suyla yıkanmalı ve kağıt havluyla kurulanmalı. Temizlik yaparken eldiven kullanılmalı. Kışın yünlü giysiler direkt cilde temas ettirilmeden penye ya da içlik üzerine giyilmeli. Yünlü, polar halı ve battaniye gibi toz çeken eşyalar özellikle yatak odasından uzak tutulmalı. Stresten uzak durulmalı. Çiğ sebze ve meyvelere, et ve balık ürünlerine çıplak elle temas edilmemeli. Sağlıklı beslenmeye özen gösterilmeli. Günlük yeterli miktarsa su içilmeli. Doktorun verdiği egzama diyeti uygulanmalı.

EGZAMA İLAÇLARI NELERDİR?

Egzama tedavisi için çeşitli ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçların doktor kontrolünde kullanılması son derece önemlidir.

Egzama, enfekte olduğu zaman egzama ile birlikte enfeksiyonun da tedavi edilmesi gerekmektedir. Egzama çok ilerlediği durumlarda antibiyotik kullanımı gerekebilir. Erken teşhis edilen egzamaya ise genellikle hafif kortizonlu kremler uygulanır. Kırmızı leke şeklinde görülen ve kaşıntı veren egzamalarda ilk tercih kortizon kremleridir. Kaşıntıyı kontrol altına aldıktan sonra bu kremlere ara vermek, cildi yan etkilerden korumak için önemlidir.

EGZAMA AĞRI YAPAR MI? EGZAMA KAŞINTISI NASIL GEÇER?

Bazı egzama türlerinde kaşıntı en önemli sorunlardan biridir. Bu durum stresi, stres de egzamayı tetiklemektedir. Bu durumda hastalar bir kısırdöngü içerisine girmektedir.

Egzama olan bölgenin tırnakla kaşınması deride kanama, iltihaplanma ve ağrıya sebep olabilir. Doktor kontrolünde doğru tedavi planlamasının yapılması kaşıntı ve egzama şikâyetlerinden kurtulmak için oldukça önemlidir.

EGZAMAYA ÖZEL KOZMETİK ÜRÜNLER KULLANILMALI MI?

Hastalar egzama için yüz temizleme jeli, duş jeli gibi ürünlerin kullanımı konusunda mutlaka doktora danışmalıdır.

EGZAMA VE SEDEF BİRBİRİNE BENZER Mİ?

Egzama ve sedef hastalığı ciltte tahrişe yol açmalarından ve psikolojiyi olumsuz etkilemelerinden dolayı bazı yönlerden benzerlik göstermektedir.  Sedef hastalığında egzamada olduğu gibi kaşıntı bazı hastalarda en belirgin şikâyet olabilir ancak sulanma görülmemektedir. Egzamanın birçok farklı tipi bulunmaktadır. Egzama tedavi ile tamamen ortadan kaldırılabilirken sedef hastalığı tekrarlayıcı özelliğe sahiptir.

EGZAMA BULAŞICI MIDIR?

Hayır, egzama hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir.

KIŞIN EGZAMA ARTAR MI?

Kış aylarında soğuk hava ve nem oranının düşük olması nedeniyle egzama hastalığında artış görülebilir. Isıtma sistemlerinin yaşam alanını kurutması, kalın kıyafetlerin giyilmesi ve daha sıcak banyo uygulaması da egzamayı tetikleyebilmektedir.