Corona’dan daha sonra yeni dünya düzeni

Milliyet Gazetesi’nden Seyfettin Ersöz’ün haberine göre Dışişleri Bakanlığı, Kovid-19 salgının yol açacağı değişimleri ve fırsatları 26 uzmanın görüşüyle, “Kovid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler” başlığıyla kitaplaştırdı. Stratejik Incelemeler Merkezi’nin hazırladığı çalışmada korovavirüsün küresel emniyet ve savunmaya etkisinden, salgın sonrası yeni dünya düzenine, medikal istihbaratın yükselişinden, uluslararası ilişkilere etkilerine değin o kadar çok konu masaya yatırıldı.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu kitap için bir takdim yazısı kaleme aldı.

Kitaptaki analizler

Çavuşoğlu, yazısında “Kovid-19 salgını böylece fazla alanda etkileri uzun yıllar hissedilebilecek bir dönüşüme yol açma potansiyeli taşıyor. Tarihin bu manâlı dönüm noktasının gerisinde milletlerarası konjonktürde bizi nelerin beklediğini, hangi sınamalar ve fırsatlara hazırlanmamız gerektiğini şimdiden değerlendiriyoruz” ifadelerine yer verdi.

Kitaptaki işaret analizler kısaca şöyle:

‘Enerjik devlet’ kavramı

Ufuk Ulutaş (Stratejik Çalışmalar Merkezi Başkanı): Kovid-19 ardından “güçlü devlet” kavramı her yerde asalet kazanacak. Pandemilerle mücadelenin benzersiz ve merkezi kurumu olan devlete gereklilik ve yönelim artacak. Ilk Olarak Dünya Afiyet Örgütü ve AB gibi uluslar üstü örgütlerin mevcut pandemideki atıl ve yetersiz rolleri de hesaba katıldığında, kendi kendine yeten devlet ile “güçlü devlet” kavramları arasındaki bono güçlenecek..

‘Türkiye geçişe hazır’

Burhanettin Duran (SETA Genel Koordinatörü): Ankara, pandemi ile mücadele için bir yandan uluslararası platformları harekete geçirmekte diğer yandan fazla sayıda ülkeye tıbbi yardım göndererek “korona dönemi insani diplomasi” örneği sunmaktadır. Ulusal dayanıklılık ve kriz yönetimi tecrübesi nedeniyle de Türkiye, pandemi sonrasına geçişe hazır ülkeler arasında olacaktır.

‘Ülkelerin iç başarısı’

Ersel Aydınlı (Bilkent Üniversitesi): ‘Yeni’ milletlerarası sistemde bir milletin gücü diğer devletlerin başarısızlıklarından ziyade kendi ülke içi başarısına emrindeki olacaktır.

Tarım sektörü

Mustafa Kibaroğlu (MEF Üniversitesi): Türkiye, gerek coğrafi avantajları, gerek kuruluşundan bu yanlamasına geliştirdiği yasal, kurumsal ve teknolojik birikimini kullanarak, çiftçi örgütlenmeleriyle danışma halinde, ziraat mühendisleriyle beraber, gelecekte yaşanması mümkün salgınlarla çaba için tarım sektöründe uzun vadeli bir taktik geliştirmelidir.

Yabancı düşmanlığı

Ferhat Pirinççi (Bursa Uludağ Üniversitesi): Vize uygulamalarında önceki önlemlere ek olarak sağlık durumu raporu, aşı belgesi, kan testi vb. ilave önlemler alınmasının insan hareketliliğini sınırlandırması beklenmektedir.. Devletlerin izleyeceği katı göç politikasının, öteki kurumlar ve ırk nezdinde de karşılık bulması ve tanıdık olmayan düşmanlığında yeni bir yükselme dalgası olasıdır.

Ortadoğu ve kararlılık

Can Kasapoğlu (EDAM Güvenlik ve Savunma Programı Direktörü): Özellikle Ortadoğu’ya hudut komşuluğu nedeniyle, Türkiye’nin çevresinde yıllar sürebilecek istikrarsızlıklara ve insani krizlere tedbirli olması gerekmektedir.

Medikal istihbarat

Merve Seren (Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi): Kovid-19, istihbarat birleştirme disiplinlerinin tümünde yetkinlik ve faaliyet kazanımının gerekliliğini açığa çıkarırken; “medikal istihbarat”ın yükselişini de gözler önüne sermiştir. İstihbarat teşkilatlarının, medikal dünya ile çok daha yakın bir diyalog mekanizması ve meslek birliği içerisine girmesi gerekmektedir.

Askeri hazırlıklar

Nurşin Ateşoğlu (Akdeniz Güvenliği Merkezi Başkanı): Türkiye Koronavirüs günlerinde hem salgınla mücadelede işbirliği konusunda bölgesinde ön bölge/ inisiyatif alan konumunu sürdürmeli, hem de jeopolitik mücadelenin tekrardan ısınacağı günlere hazırlık olarak deniz, kara ve havadaki askeri hazırlıklarını diri ve taze tutmaya devam etmeli.

Yeni düzenlemeler

Nihat Ali Özcan (TOBB ETÜ): Koronavirüs ve yarı salgınların hayatın tüm alanlarında olduğu gibi “emniyet” alanında negatif çarpan etkisi olacağı açıktır. Emniyet ve İstihbarat birimlerinin Koronavirüs ve sanki koşullarında görevlerini daha iyi ve etkili yerine getirebilmeleri şu alanlarda kavrayış değişikliğine ve bitmiş düzenlemeye ihtiyaç duyacaklardır.

Harekât, operasyon alanlarında, anlama, norm ve teçhizatta metamorfoz. Yeni mali külfet.

İstihbarat alnında öncelik, birleştirme yöntemi zorlukları. Tahlil ve risk değişimi. “Tıbbi istihbaratın” gündeme alınması.

Personel ve ailelerinin güvenliği için düzenlemelerin yapılması

Kışlalarda, kolluk tesislerinde, uçak ve gemilerde, öteki üslerde, yurt içinde ve dışarıda görev, hizmet ve iskân anlayışının korona salgını çerçevesinde tekrar ele alınması.

Emniyet birimlerinin sağlık durumu hizmetlerinin “her yerde” organizasyonu.