Çocuklarda Boğmaca Hastalığı ve Korunma Yolları

Çocuklarda Boğmaca Hastalığı ve Güncel Durum

Güven Çayyolu Cerrahi Tıp Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Mehmet Öztürk, özellikle son yıllarda çocuklarda ve erişkinlerde yeniden artış gösteren boğmaca hastalığının önemine dikkat çekti. 2024 yılında yaşanan bulaş ve vaka sayısında yaşanan artış, bu hastalığın yeniden gündemimize oturmasına neden oldu. Dünya genelinde ve Türkiye’de, özellikle pandemi sonrası bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla birlikte, boğmaca vakalarında gözle görülür bir yükseliş yaşanıyor.

Boğmaca Hakkında Temel Bilgiler

Bu hastalığın etkeni Bordatella Pertussis adlı bakteri olup, solunum yoluyla insandan insana bulaşır. Hastalık, genellikle çocuklarda ilk iki yaşta görülürken, ergenlik ve erişkinlerde de karşılaşılabilmektedir. Aşılama sayesinde küçük çocuklarda sıklık ve şiddet önemli ölçüde azalmış olsa da, aşı etkinliğinin zamanla azalması, özellikle okul çağında ve ergenlikte hastalık oranını artırmaktadır.

Belirtiler ve Klinik Seyir

İlk belirtiler, solunum yoluna bağlı olup, burun akıntısı, hafif ateş ve halsizlik gibi hafif şikayetlerle başlar. Ancak, birkaç gün içinde hızla ağırlaşarak, ardı arkası kesilmeyen, inatçı ve hırıltılı öksürükler ortaya çıkar. Bu öksürük nöbetleri, bazen çocuklarda solunum durmasına, morarmaya ve halsizliğe neden olabilir. Özellikle küçük bebeklerde bu belirtiler çok daha şiddetlidir ve yaşamı tehdit edici olabilmektedir.

Hastalık Komplikasyonları ve Acil Durumlar

Boğmaca öksürükleri sırasında, küçük çocuklarda solunum durması, morarma, baygınlık ve nadiren havale gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Bu durumlardan şüphelenildiğinde, acil tıbbi müdahale şarttır. Erken tanı ve tedavi, hastalığın daha hafif seyretmesine ve komplikasyon riskinin azalmasına olanak tanır.

Tedavi ve İzlem

Boğmaca tedavisinde erken teşhis ve uygun antibiyotik kullanımı çok önemlidir. Bu sayede hastalığın süresi kısalır, bulaşıcılık azaltılır ve komplikasyonların önüne geçilir. Hafif vakalarda evde tedavi yeterli olurken, ağır vakalarda hastaneye yatış gerekebilir. Özellikle 3 ay altındaki bebeklerde hastanede yatış ve yakın takip şarttır. Tedavi sırasında, öksürük nöbetleri ve solunum güçlüğü yaşanıyorsa, derhal sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Korunma Yolları ve Aşılar

Aşı, hastalıktan korunmanın en etkili yöntemidir. Boğmaca aşısı, difteri, tetanoz, çocuk felci ve hemofilüs enfeksiyonlarıyla birlikte beşli aşı şeklinde uygulanır. İlk doz, 2. ayda başlar ve toplamda en az 4 doz yapılır. 4. yaşta hatırlatma dozu önerilir. Ayrıca, yeterli aşılanmamış çocuklar ve bebekler, kalabalık ve havasız ortamlardan uzak tutulmalı, maske kullanımı teşvik edilmelidir. Bu önlemler, hastalığın yayılma riskini önemli ölçüde azaltır.

Sosyoekonomik ve Çevresel Faktörler

Boğmaca, sosyoekonomik durumu düşük toplumlarda daha hızlı yayılır. Kişisel hijyen, temiz çevre ve bağışıklık sistemini güçlendiren yaşam tarzı, enfeksiyonların önlenmesinde kritik rol oynar. Aşı oranlarının artırılması, bu hastalıkla mücadelede en etkili stratejidir. Ülkemizde, 20 yıl önce kullanılan hücreli olmayan aşıların yan etkileri nedeniyle, asellüler aşıya geçilmiştir. Bu değişiklik, aşıların güvenliğini artırmış ve aşılama oranlarını yükseltmiştir. Ancak, son zamanlarda artan aşı karşıtlığı ve bilgi eksikliği, aşılanma oranlarını olumsuz etkileyerek, boğmaca ve diğer hastalıkların yayılmasına zemin hazırlamaktadır.

Sonuç ve Öneriler

Boğmaca hastalığından korunmanın en güçlü yolu, düzenli ve tam aşılama programına uyum sağlamaktır. Aileler, çocuklarının aşı takvimine dikkat etmeli ve şüpheli durumlarda sağlık profesyonellerine başvurmalıdır. Sağlıklı yaşam ve hijyen kurallarına uyum, hastalıkların önlenmesine katkı sağlar. Unutmayalım ki, bilinçli ve dikkatli olmak, çocuklarımızı ve toplumumuzu bu ciddi hastalıktan korumanın anahtarıdır.