Yaşla Gelen Finansal Oyun: Mantık Yaşı ve Doğru Kararların Düğüm Noktası

İnsani finansal kararlar verirken, yaşam standartları ve öncelikler bizi bugünü ve yakın gelecek ile emekliliği düşünmeye iter. En iyi kararları alabilmek için ise yaşa bağlı olarak değişen muhakeme becerilerinin bir araya gelmesi gerekir. Yani yeni bilgileri hızlıca özümseyip hesaplamaları yapabilmenin yanı sıra, güvenilir veri ve tecrübelere de dayanan birikime ihtiyaç vardır.

Avustralya’da geçen yıl yapılan bir inceleme, insanların emeklilik sigortasını çoğu zaman acil ihtiyaçlar nedeniyle erken çektiğini gösterdi. İnsanların %27’si geleceğe dair kaygılar yüzünden, %2’si parayı hemen harcama arzusundan ve %4’ü birikim amacıyla bu adımı atıyor. Peki bu kararlar daha sonra pişmanlık doğurur mu? Ve en doğru finansal kararları hangi yaşlarda alabileceğimizin net bir izahı var mı?

Araştırmalar, doğru finansal kararları almanın en uygun yaşların yaklaşık 53 ile 54 olduğunu gösteriyor. Bu dönemde insanlar hem para harcama hem de tasarruf konularında deneyim sahibidir ve temel analitik becerileri de zarar görmeden korunur. Aynı zamanda bu yaşlar, kredi kartı kullanımı, faizler ve ücretler gibi konularda finansal hataların en düşük seviyede bulunduğu yıllara işaret eder. Genç yetişkinler, enflasyon ve faiz gibi temel konuları derinlemesine inceleyerek eksiklerini kapatabilir; ileri yaşlardakiler ise analitik odaklarını keskin tutabilirler.

Bir kişinin iyi finansal kararlar alabildiğini söyleyebilmek için, yaşa bağlı muhakeme kuvvetlerinin bir kısmına sahip olmak gerekir. 20’li yaşlar, yeni bilgileri emme, işleme ve hesaplama konusunda üstündür; buna karşılık yaşam deneyimi, yani kristal zeka, zamanla artar ve olguların birikimine dayanır. Ekonomist Rafal Chomik, yaşlandıkça geçmiş deneyimlere ve sezgilere daha çok güvendiğimizi belirtiyor.

Finansal okuryazarlık ve doğru kararlar başlığı altında Chomik’in 2022’de yürüttüğü bir çalışma, katılımcılara enflasyon ve faiz oranları hakkında sorular sorarak finansal okuryazarlık düzeylerini ölçtü. Bir soru şu şekildedir: “Gelecek 5 yıl içinde geliriniz iki katına çıktı ve fiyatlar da iki kat arttıysa, satın alma gücünüz nasıl değişir? A) Azalır B) Aynı kalır C) Artar” (Doğru yanıt B). Araştırmanın sonucunda finansal okuryazarlık seviyesinin 54 yaş civarında en yüksek noktaya ulaştığı gözlemlendi. Bu bağlamda “mantık yaşı” 53 olarak adlandırıldı.

Elbette her yaşta yanlış adımlar atılabilir; fakat ekonomi araştırmaları 53 yaşında hataların azaldığını gösteriyor. Brookings’in 2009’da yaptığı bir çalışmada, 10 alandaki finansal kararlar incelendi ve 53 yaşında bu alanlarda faiz ödemeleri ile taksitlerin en düşük seviyede olduğu görüldü. Buna dayanarak 53 yaş, mantık yaşı olarak adlandırıldı.

Yardım istemek normal karşılanır Finansal danışman Beverly Miller, borç yükünü hafifletmek ve doğru kararlar için yol göstermek üzere pek çok kişiyle çalışıyor. Miller, 50’li yaşlardan itibaren daha akıllıca davranılabileceğini, fakat daha ileriye dönük planlarda yardıma ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor. Emeklilik tasarruf hesaplarını büyüme odaklı fonlardan sabit getirili fonlara kaydırırken, piyasa dalgalanmalarının bizi korkutmasına izin vermemeyi öğütlüyor. Ayrıca yatırım kararlarında destek almanın, 50’li yaşlardan itibaren bir olgunluk seviyesi olduğuna işaret ediyor. Miller’in görüşüne göre, 50’li yaşlar, finansal açıdan yardım almanın ve stratejileri netleştirmenin merkezi olarak görülüyor.

Kaynaklar: The Wall Street Journal, CEPAR