Türkiye’den F-35 programı hamlesi

Türkiye, üretici ortağı olduğu F-35 programındaki haklarını korumak için harekete geçti. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı iştiraklerinden SSTEK Savunma Sanayi Teknolojileri AŞ, Türkiye’nin F-35 savaş uçağı programındaki haklarını korumak amacıyla ABD’de yapacağı girişimlere yönelik stratejik ve hukuki danışmanlık hizmeti almak için uluslararası hukuk şirketi Arnold&Porter ile anlaşma imzaladı. Uluslararası hukuk şirketi Arnold&Porter ile SSTEK arasında yapılan anlaşma, Türkiye’nin F-35 savaş uçağı programında kalmasını sağlamaktan ziyade, bugüne kadar doğan haklarının aranmasına yönelik hukuki danışmanlık hizmetlerini kapsıyor. Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, konuya ilişkin daha önce yaptığı açıklamalarda, Türkiye’nin F-35 programından çıkarılmasını “tek taraflı ve hukuksuz” olarak nitelemiş ve ülkenin haklarının korunması konusunda her türlü adımın atılacağını belirtmişti. Türkiye’nin program dışında bırakılmasıyla resmi olarak teslimatı yapılan uçaklar fiilen verilmedi ve bunların bedelleri de geri ödenmedi. Anlaşma, bu kapsamda “Türkiye’nin hukuki haklarının peşinde olacağı” söylemi doğrultusundaki girişimlerin bir parçası olarak hayata geçirildi. Türkiye’nin programa dönmesi veya dışında kalması ise bu girişimden bağımsız değerlendirme ve kararlara bağlı olarak şekillenecek. SSTEK; savunma, havacılık, uzay ve anayurt güvenliği alanlarında faaliyet göstermesi amacıyla kuruldu. Bu çerçevede şirket, mevcut kamu ve özel sektör firmalarıyla koordineli çalışarak, Türk savunma sanayisinin teknoloji, ürün, hizmet, kabiliyet ve kapasitesinin artırılmasını hedefliyor. Türkiye, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemlerini teslim aldıktan sonra ABD, Temmuz 2019’da Türkiye’nin F-35 programına ortaklığını askıya almıştı. Ancak ABD, Türk şirketlerinin belirli parçaları üretmesi için mevcut kontratları feshetmemiş ve yeni tedarikçiler bulunana kadar Türk şirketlerinin bu yıl sonuna kadar parça tedarik etmeye devam etmesine izin verilmişti. Koronavirüs salgını ile F-35 parçalarının üretiminde ciddi aksaklıklar yaşanmıştı. Türk şirketleri F-35 uçağı için binden fazla parça üretiyordu. Türkiye toplam 100 F-35A tipi savaş uçağı satın almayı taahhüt etmiş ve 6’sının mülkiyetini devralmıştı. Ancak Türkiye’nin ortaklığı askıya alındıktan sonra ABD Kongresi, savunma bütçesinde Türk uçaklarının ABD Hava Kuvvetleri için satın alınması konusunda Pentagon’a yetki vermişti.