Türkiye’de Gençlerde Görülen Beyin Çürümesi: Sosyal Medya, İnternet Paketi ve Yaş Faktörü Üzerinden Yeni Veriler

Günümüzde gençlerin uzun süre ekran karşısında kalmasıyla ortaya çıkan ve beyin fonksiyonlarını olumsuz etkileyebileceği belirtilen durum, sosyal medya bağımlılığıyla birlikte beyin çürümesi olarak tanımlanıyor. Necmettin Erbakan Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ercan Yılmaz ve uzman eğitmen Abdullah Aktürk tarafından Türkiye’de çeşitli üniversiteler ile ortaöğretim kurumlarında toplam 1.614 gencin katıldığı geniş kapsamlı bir çalışma yürütüldü. 12-14 Yaş Aralığında Sosyal Medya Üyeliği kavramı üzerinde durulan araştırmada, gençlerin beyin çürümesi belirtileri gösterebilme oranı dikkat çekti. Prof. Dr. Yılmaz, sonuçlara göre gençlerin %10’unda beyin çürümesi belirtileri gözlemlendi; bu grubun %2’si ise yüksek düzeyde belirtiler sergiledi. Ayrıca katılımcıların %52’sinin ilk akıllı telefonlarını 12-14 yaş arasında edindiği ve bu yaşlarda sosyal medya hesaplarının da açıldığı belirlendi. Sosyal medya üyeliği ve akıllı telefon sahibi olma yaşı ilerledikçe beyin çürümesi belirtilerinin artış gösterdiği, 18 yaş üzeri gençlerde ise bu belirtilerin daha az görüldüğü not edildi.

İnternet Paketi Arttıkça Beyin Çürümesi Artıyor bulgusu, gençlerin yaklaşık yarısının 15 GB’lık internet paketi kullandığını ortaya koydu. İnternet paketinin büyüklüğü arttıkça beyin çürümesi düzeyinin de yükseldiğini ifade eden Yılmaz, bunun şaşırtıcı bir sonuç olduğunu belirtti. Ayrıca cinsiyet karşılaştırmasında kadın gençlerin erkeklere göre daha yüksek beyin çürümesi belirtileri gösterdiği, meslek lisesinde okuyanların ise diğer okullara göre bu belirtileri daha az yaşadığını ortaya koydu. Bu sonuçlar, gençlerin meşgul bir etkinlikle meşgul olduklarında sosyal medya kullanımını azaltabildiğini ve böylece olumsuz etkilere karşı daha az hassas hale gelebildiklerini gösteriyor.

TİKTOK’un Etkisi ve Uykunun Önemi üzerinde durulan bulgularda, en çok zarar veren platformun TikTok olduğu kaydedildi. TikTok kullanımının yoğun olduğu gruplarda beyin çürümesi belirtilerinin daha belirgin olduğu görüldü. Ayrıca uyku öncesi sosyal medya kullanımı da belirtilerin artmasına yol açtı. Bu durum, akşam saatlerinde ekran süresinin kısıtlanmasının potansiyel faydalarını gösteriyor.

Ev İçinde Uygulanabilir Öneriler arasında, gençlerin sık kullandıkları Instagram, TikTok gibi uygulamaları telefonlarından kaldırıp bilgisayardan erişmeleri öneriliyor. Bu adım, kullanımı azaltmada yardımcı olabilir. Ekranlar için gri tonlarda renk tercih edilmesi de dikkat dağınıklığını azaltabilir. Evde yasaklı bölgeler ve belirli zaman dilimleri oluşturmak da etkili bir yaklaşım olarak öne çıktı. Özellikle yatmadan önce sosyal medyaya erişimin engellenmesi ve yatak odasına telefon sokmama kuralı, bu tür olumsuz etkilerin gerilemesine destek olabilir.