Türk müziğinin unutulmaz seslerinden biri İlhan İrem 3 yıl önce bugün yaşamını yitirdi

Türk müziğinin unutulmaz ve efsanevi sesi olarak kabul edilen İlhan İrem, müzik dünyasında bıraktığı derin izlerle hafızalarda yer etmeye devam ediyor. “Anlasana”, “Bazen Neşe Bazen Keder”, “Yazık Oldu Yarınlara” ve “Yemyeşil Bir Deniz” gibi birçok unutulmaz eseriyle Türk sanat müziğine katkıda bulunmuş, kendine özgü tarzıyla geniş kitlelerin sevgisini kazanmış bir sanatçıdır. Ölümünün üzerinden üç yıl geçmesine rağmen, eserleri ve sanatıyla anılmaya devam ediyor.

Başlangıç ve Müzik Eğitimi

Sanatçının asıl adı İlhan Aldatmaz olup, 1 Nisan 1955’te Bursa’da doğmuştur. Ailesi, Nahid Bey ve Mesude Hanım’dır. Ortaokul yıllarında müzikle ilgilenmeye başlayan İlhan İrem, solfej ve şan dersleri alarak müzik eğitimine ilk adımlarını attı. 1969 yılında, okul orkestrasına solist olarak seçilmesiyle müzik kariyeri resmen başlamış oldu. Bu dönemde, müzik tutkusunu daha da derinleştirdi ve farklı enstrümanlar üzerinde çalıştı.

Marmara Bölgesi’nde Birincilik ve İlk Adımlar

1970 yılında, İlhan İrem’in üyesi olduğu Meltemler Orkestrası, Milliyet gazetesinin düzenlediği Liselerarası Müzik Yarışması’nda Marmara bölgesi birinciliği kazandı. Bu başarı, onun müzik kariyerinde önemli bir dönüm noktası oldu. Ankara ve İstanbul gibi büyük şehirlerde birçok profesyonel müzik grubundan teklif alan sanatçı, 1972’ye kadar Bursa’da kalmayı tercih etti. O yıllarda verdiği röportajlarda, çocukluk ve gençlik yıllarını anlatırken şu ifadeleri kullanmıştı:

• “Daha ortaokul yıllarında ailemden ayrı, bir çatı katında tek başıma yaşıyordum. Asla okul kıyafetleri giymedim ve bu her dönemde sorun oldu. Okula gidip gitmemek, okul yerine sinemaya, diskoya gitmek tamamen benim kararlarımla sürüyordu. Dünyanın bütün zamanlarının en özgür çocuklarından biriydim diyebilirim.”

1970’lerin Müzikal Yolu ve İlk Denemeler

İlhan İrem, 1970’li yıllarda “romantik dönem” olarak adlandırdığı dönemde, kendi besteleriyle ve romantik tarzıyla ön plana çıktı. Bu yıllarda, ilk 45’liklerini çıkardı. Ancak, 1973 yılında yaptığı ilk 45’liği “Birleşsin Bütün Eller-Bazen Neşe Bazen Keder” beklediği ilgiyi görmedi ve büyük başarı yakalayamadı. Fakat, ikinci 45liği “Yazık Oldu Yarınlara – Haydi Sil Gözlerini” ile kısa sürede geniş kitleler tarafından tanındı ve sevildi. Bu parça, onu popüler müzik sahnesine hızla yerleştirdi.

Başarı ve Sanatında Yükseliş

1975 yılında yayımlanan üçüncü 45’liği “Anlasana” ile büyük bir çıkış yakaladı. Bu eser, onun müzik kariyerinde dönüm noktası oldu ve geniş bir dinleyici kitlesine ulaştı. 1980’lere gelindiğinde, İlhan İrem farklı tarzlara yöneldi ve müzikte yeni bir sayfa açtı. 1979 yılında yayımlanan “Sevgiliye” adlı senfonik yapıya sahip uzunçalar albümü, onun müzikteki yenilikçi ve akademik yaklaşımını ortaya koydu. Bu albümde, Nazım Hikmet’in “Hoşgeldin” şiirini besteleyerek seslendirdi ve bu eser, sanatçının edebiyat ve müzik sanatını birleştirme çabasını yansıttı. Aynı yıl, Eurovision Türkiye finallerinde yarıştı, ancak askerlik nedeniyle katılamadı.

1980’lerde Rock ve Senfonik Müzik

İlhan İrem, 1980’lerde kendi tarzını daha da geliştirdi. Yalnızca kendi bestelerini seslendirmeyi sürdürerek, kendine özgü bir ekol oluşturdu. 1981 yılında, vatani görevini yaparken, “Bezgin” adlı albümünü yayınladı. Bu albüm, onun yedi yıllık çalışmalarının sonucu olan ve “Rock Senfonisi” olarak tanımladığı üçlemesinin ilk adımıydı. Bu üçleme, “Pencere” (1983), “Köprü” (1985) ve “Ve Ötesi” (1987) olmak üzere yayımlandı. Bu eserler, onun müzikteki yenilikçi ve özgün yaklaşımını gösterdi.

Uluslararası Başarılar ve Popülerlik

1984 yılında, Bulgaristan’da düzenlenen Altın Orfe Şarkı Yarışması’nda Türkiye’yi temsil eden İlhan İrem, yarışmadan Gazeteciler Özel Ödülü ile döndü. 1986 yılında ise, sözlerini kendisinin yazdığı “Halley” eseri, Melih Kibar tarafından bestelendi ve Türkiye’nin Eurovision’daki en iyi derecesini kazandı. Bu dönemde, “popüler kültürden tamamen çekilerek” toplum ve sanat ortamında hissettiği duyarsızlığa karşı sessiz bir direniş gösterdi. 1990’lara gelindiğinde, “İlhan-ı Aşk”, “Koridor” ve “Seni Seviyorum” albümlerini yayınladı. Siyah kıyafetler giymeye başlayan sanatçı, bu dönemde sanat ve toplumdaki yozlaşmaya karşı duruşunu sergiledi ve yaklaşık 14 yıl boyunca konserlerine ara verdi.

Duyarlılık ve Sanatın Çöküşüne Tanıklık

Sanatçı, bu döneme ilişkin olarak şunları ifade etti:

“Makas değiştirip 1980’li yıllar boyunca senfonik rock tarzında çalışmalara yöneldim. Daha az da olsa, o yıllarda gazetelerde, radyo ve televizyonlarda yer almayı sürdürüyordum. Ancak 1990’larda gelen çok daha büyük ucuzluk ve duyarsızlık dalgası ile popüler kültür vitrinlerinden tamamen çekilmeye karar verdim. Yaklaşık 20 yıldır bu kararımı uyguluyorum. Sadece fiziksel olarak yokum. Yayınlamayı sürdürdüğüm albümlerimle kalabalık bir dinleyici kitlesi bir şekilde buluşuyor. Doğanın, insanın, sevginin, sanatın çöküşünü izlemek acı verici. Dünyanın ölümünü görmemek için yaşarken kendimi öldürdüm ve başka bir boyutta yeniden doğdum.”

Sanat ve Resim Çalışmaları

Sanatçı, müzik dışında farklı alanlarda da üretimlerini sürdürdü. Hikaye, deneme ve şiirlerinin yer aldığı toplam 5 kitabı yayımlandı. Ayrıca, soyut resim alanında çalışmalar yaptı ve çeşitli şehirlerde kişisel sergiler açtı. Bursa, Ankara, Antalya, Kuşadası, Dikili, İstanbul, Gölcük ve İzmir gibi şehirlerde düzenlediği sergilerle resim sanatına da katkıda bulundu. 2006 yılında “Cennet İlahileri” albümünü, 2008’de ise çocuklar için hazırladığı “Tozpembe/Progressive Çocuk Şarkıları” albümünü dinleyicilere sundu.

Ödüller ve Sanat Hayatındaki Takdirler

Hayranları tarafından “çağdaş bir ozan” olarak görülen İlhan İrem, sanat yaşamı boyunca 6 kez Altın Plak kazandı. Ayrıca, çeşitli dergi, gazete ve kurumlar tarafından birçok kez “Yılın Erkek Sanatçısı” ve “Yılın Sanatçısı” ödüllerine layık görüldü. Şarkıları ve albümleri de sıklıkla “Yılın Şarkısı” ve “Yılın Albümü” ödüllerine aday gösterildi ve kazandı.

Vefatı ve Mirası

İlhan İrem, 1 Ekim 1991 tarihinde tanıştığı ve daha sonra evlendiği Hansu İrem ile mutlu bir evlilik sürdü. 28 Temmuz 2022 tarihinde, böbrek yetmezliği nedeniyle 66 yaşında hayata veda etti. Sanatçı, geride geniş bir müzik ve edebiyat mirası bıraktı. 1973’ten 2008’e kadar çeşitli albümler, şiir kitapları ve öykü derlemeleriyle Türk sanatına büyük katkılarda bulundu. “İlhan İrem 1973-1976, Sevgiliye, Bezgin, Pencere, Köprü, Ve Ötesi, Dünden Yarına, Uçun Kuşlar Uçun, Pencere… Köprü… Ve Ötesi…, İlhan-ı Aşk, Koridor, Romans, Sevgililer Günü The Best Of İlhan İrem 1, Aşk İksiri & Cadı Ağacı The Best Of İlhan İrem 2, Hayat Öpücüğü The Best Of İlhan İrem / 3, Bezginin Gizli Mektupları, Uçuk Mavi Pencere, Bulutlara Köprü, Düşler ve Ötesi, Seni Seviyorum, Bir Meleğe Aşık Oldum / The Best Of İlhan İrem/ 4, Işık ve Sevgiyle 30 Yıl, Cennet İlahileri ile Tozpembe/Progressive Çocuk Şarkıları” eserleri onun çok yönlü sanat hayatını yansıtmaktadır.