Sultan II. Abdülhamid Dönemi Suriye: Tarih ve Kültürün Görsel İzleri

PROJE direktörlüğünü Bedri Göğalp’in üstlendiği ve Osmanlı’nın zengin tarihini yansıtan bu özel koleksiyon, Suriye’nin Osmanlı dönemine ait detaylı ve özgün fotoğraflarını içeriyor. Demirören Yayınları’nın titizlikle hazırladığı bu eser, tarih tutkunlarının ve araştırmacıların ilgisini çekecek nitelikte, çok katmanlı ve görsel açıdan zengin bir çalışma sunuyor.

Kitap, hem Türkçe hem İngilizce hem de Arapça metinler barındırmakta olup, Osmanlı İmparatorluğu’nun Suriye bölgesinde gerçekleştirdiği önemli projeleri, günlük yaşamı ve mimari yapıların detaylarını gözler önüne seriyor. Yaklaşık 200 adet siyah-beyaz ve renkli fotoğraf ile donatılmış olan bu eser, Yıldız Fotoğraf Albümleri’nden özenle seçilerek derlenmiş ve ince detaylara sahip görsellerle doludur. Bu fotoğraflar, Hicaz demiryolu inşasından başlayarak, Şam’ın tarihi sokaklarına, Halep’in görkemli kervansaraylarından, çölün sessiz ve gizemli antik şehirlerine kadar geniş bir coğrafyayı kapsıyor.

Geçmişe Açılan Bir Pencere: Osmanlı Suriye’sinin Belgeseli

Yaklaşık 130 yıl öncesine ait olan bu fotoğraflar, Osmanlı döneminin Suriye’sinin kültürel ve sosyolojik yapısına ışık tutuyor. Arkeolog Dr. Murat Sav, eserin özellikle Suriye’nin kültürel mirası ve tarihsel dönüşümüne vurgu yapan değerli bir belge olduğunu belirtti. Sav, “Bu görseller, şehirlerin, yapıların ve insanların zaman içinde geçirdiği değişimi detaylıca gösteriyor. Suriye’nin yakın tarihindeki yaşanan çeşitli olaylar ve bu olayların kültürel mirasa olumsuz etkileri, bu belgelerde açıkça görülüyor” dedi.

Belge Niteliğindeki Görseller ve Tarihin İzlerini Sürmek

Kitapta yer alan görsellerden bazıları, Hicaz Demiryolu’nun geçtiği güzergâhı ve bölgenin ulaşım altyapısını yansıtıyor. Dr. Sav, “O dönemde iletişimin zorluklarına rağmen, tren ulaşımı ve iletişim teknolojileri sayesinde Osmanlı’nın farklı bölgeleri daha yakından tanınıyor ve birbirlerine bağlanıyordu. Bu projeler, sadece ulaşım değil, aynı zamanda kültürel ve ekonomik etkileşimin de temelini atıyordu” açıklamasında bulundu.

Özellikle Şam’daki Süleymaniye Külliyesi, Halep’teki Osmaniye Külliyesi, Rakka ve İdlib gibi bölgelerin tarihi yapılarının fotoğrafları, Osmanlı mimarisinin ve şehir planlamasının izlerini taşımakta. Ayrıca, Emevi Camii ve Hz. Yuşa Türbesi gibi dini ve kültürel yapılar da bu görseller arasında önemli bir yer tutuyor. Dr. Sav, “Günümüzle geçmiş arasındaki karşılaştırmayı net bir şekilde yapabilmek mümkün” diyerek, bu fotoğrafların tarihsel önemi üzerinde duruyor.

Fotoğraf ve Belgeleme Aracılığıyla Osmanlı’nın Dışa Açılımı

Dr. Sav, Hicaz Demiryolu projesinin, Osmanlı’nın iç ve dış iletişim stratejisinde kritik bir rol oynadığını belirtti. “Bu demiryolu, kutsal topraklara ulaşımı kolaylaştırırken, aynı zamanda imparatorluğun farklı bölgeleri arasındaki bağları güçlendiriyordu. Bu projeyle birlikte, Sultan II. Abdülhamid, hem iç düzeni sağlama hem de dış dünyaya kendini tanıtma adına büyük bir çaba sarf etti” diye ekledi.

Görsel aracılığıyla kendini dışa anlatma ve imparatorluğun kültürel zenginliğini sergileme kaygısı, bu dönem fotoğrafçılarının ve devletin öncelikleri arasında yer aldı. Bu bağlamda, yaklaşık 200 önemli görsel belge içeren kitap, Amerikan Kongre Kütüphanesi gibi uluslararası kurumlarda da yer alıyor ve erişimi mümkün kılıyor.

Değerli Bir Belgeleme Çalışması: Boratav ve Göğalp’ten Yorumlar

Zero Kitap Editörü Ahmet Boratav, eserin tarihsel ve kültürel değeri üzerinde durarak, “Bu çalışma, Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid’in iradesiyle oluşturulmuş muazzam bir fotoğraf koleksiyonunun küçük bir parçasını temsil ediyor. Bu görseller, dönemin en iyi fotoğrafçıları tarafından çekilmiştir ve özellikle resmi yapılar ile eğitim kurumlarının belgelenmesinde büyük öneme sahiptir” dedi.

Proje Direktörü Bedri Göğalp ise, “Şam ve çevresi, Osmanlı’nın sadece idari bir bölgesi değil; aynı zamanda İslam medeniyetinin çok katmanlı hafızasını taşıyan adeta yaşayan bir tarih coğrafyasıdır. Bu eser, Sultan II. Abdülhamid döneminde oluşturulmuş görsel mirası gün yüzüne çıkararak, tarih ve kültür meraklılarının hizmetine sunuyor. Fotoğrafın belgesel gücünü yeniden hatırlatmak ve geçmişle bağ kurmak isteyen herkes için önemli bir kaynak” ifadelerini kullandı.