Sepsis ve Antibiyotik Direnci: Türkiye’de Yoğun Bakımda Karşılaşılan Zorluklar

Bugün, sepsisin toplumsal ve klinik etkilerini yeniden düşünmemiz gerekiyor. Enfeksiyona karşı vücudun tepkisiyle başlayan bu kriz, organ yetmezliklerine yol açabilir ve her yıl milyonlarca kişiyi etkileyebilir. Özellikle antibiyotik direnci, müdahale süreçlerini karmaşıklaştırıyor ve yoğun bakım yataklarının yönetimini zorlaştırıyor.

13 Eylül Dünya Sepsis Günü vesilesiyle yapılan değerlendirmelerde, bazı mikroorganizmalardaki direnç oranlarının yüksek seviyelere ulaştığına işaret edildi. Karbapenem sınıfı antibiyotiklere karşı dirençteki artış, yıl bazında gözlemlenen bir büyümeyi ortaya koyuyor ve bu durum, tedavinin başarısını doğrudan etkiliyor. Bu tablo karşısında, hastaların uzun süreli takibi ve tedaviye yanıt oranlarının dikkatli izlenmesi büyük önem taşıyor.

Yoğun bakım enfeksiyonlarında üst solunum yolu enfeksiyonları öne çıkarken, kan dolaşımı ve üriner sistem enfeksiyonları da kritik rol oynuyor. Özellikle üriner enfeksiyonlar son yıllarda artış gösteriyor; antibiyotik direnci görülen bazı patojenlerde oranlar yüzde 80’lere kadar çıkabiliyor. Bu durum, hastaların yaklaşık 100 kişiden 80’inin tedaviden fayda sağlayamadığı bir tabloya işaret ediyor ve yalnızca 20 hastada olumlu yanıt alınabildiğini gösteriyor.

Türkiye’de yoğun bakım yataklarının uygunsuz kullanımı ve yatış politikaları, sepsisle mücadelede ek engeller yaratıyor. 1., 2. ve 3. basamak yoğun bakım yataklarının toplam sayısı yaklaşık 50 bin olarak ifade edilirken, devlet ve özel hastanelerdeki dağılım dikkate alınmalı. Uygunsuz yatışlar, yoğun bakım kaynaklarının verimsiz kullanılmasına ve enfeksiyon oranlarının artmasına yol açıyor. Hekimler, yoğun bakımlarda 7/24 hastaları yakından izliyor; bu nedenle antibiyotik yazma yetkisinin hekimlerce korunması, tedavi başarısı için kritik bir gereklilik olarak vurgulanıyor.

Toplumsal antibiyotik kullanımı ise direnç sorununu körüklüyor. Antibiyotiklerin düzgün gösterim ve sonlandırım esasında hekim kontrolü altında olmalıdır; yanlış kullanımlar, sadece bireyleri değil toplumun tamamını etkileyen sonuçlar doğuruyor. Diş ağrısı gibi durumlarda bile antibiyotik kullanımı konusunda dikkatli olunması gerekiyor; aşırı veya düzensiz kullanım dirençli enfeksiyonların yayılmasına zemin hazırlıyor.

Post-sepsis sendromu, salgın sonrası dönemde karşılaşılan önemli bir sağlık sorunudur. Sepsis geçirenlerin yarısında bu tablo gelişebiliyor ve kas gücü kaybı, beslenme bozuklukları, depresyon ve tekrarlayan enfeksiyon riski gibi yakınmalar ortaya çıkabiliyor. Özellikle yaşlılar ve çocuklar bu durumdan daha savunmasız; bu nedenle taburculuk sonrası uygun izleme ve özel destek Polikliniklerinin kurulması öneriliyor.

Sepsisten korunmanın ana yolları arasında hijyen uygulamalarına dikkat etmek, gereksiz antibiyotik kullanımını önlemek ve aşılama önemli bir rol oynuyor. Riskli gruplar, çocuklar, gebeler ve yaşlı hastalar ile ek hastalıkları olan kişiler için mevsimsel grip ve pnömokok aşılarının yapılması öneriliyor. Bu stratejiler, hem enfeksiyon oranlarını azaltmaya hem de dirençli mikroorganizmaların yayılımını sınırlamaya katkıda bulunabilir.