Pandeminin beyni yaşlandırdığı ortaya çıktı

Pandemi süreci, yalnızca günlük yaşamı değil, aynı zamanda zihinsel sağlığı da derinden etkiledi. İnsanların yaşam tarzında köklü değişikliklere yol açan bu dönem, beynimizin yaşlanma hızını da önemli ölçüde hızlandırdı. Nottingham Üniversitesi’nden önde gelen bilim insanları, UK Biobank veri tabanında yer alan 15.000’den fazla yetişkinin verilerini kullanarak, sağlıklı beyin yaşlanmasını tahmin eden gelişmiş bir yapay zeka modeli geliştirdi. Bu model, pandemi öncesinde taranan kişilerle, pandemi sırasında ve sonrasında taranan iki farklı grubu karşılaştırarak, beynin yaşlanma sürecindeki değişimleri detaylı bir şekilde ortaya koydu.

Yapılan araştırma, pandemi döneminde beynin yaşlanma hızının ortalama 5,5 ay daha hızlı ilerlediğini gösteriyor. Bu bulgu, beynin doğal yaşlanma sürecinin pandemi koşulları altında ne denli etkilenebileceğine dair önemli bir gösterge. Nörolog Ali-Reza Mohammadi-Nejad, bu konuda yaptığı açıklamada, “COVID-19 geçirmemiş bireylerde bile belirgin bir yaşlanma artışı gözlemledik. İzolasyon, belirsizlik ve stres gibi faktörlerin beynimizin sağlığını olumsuz yönde etkilediği açıkça görülüyor” dedi.

Verilerin iki farklı zaman noktasında alınmasıyla, değişikliklerin geri dönüşünün mümkün olabileceğine dair umut verici sonuçlar elde edildi. Nörolog Dorothee Auer, bu konuda yaptığı yorumda, “Görülen beyin yaşlanma hızındaki artışın, zaman içinde geri dönebileceği ve bu durumun umut verici olduğunu düşünüyoruz” ifadelerini kullandı. Ancak, yapılan çalışmaların esas önemli noktasını, artışın bilişsel performansı mutlaka olumsuz etkilemediği oluşturuyor; sadece virüsle enfekte olan bireylerde bilişsel gerilemenin net şekilde saptandığı belirtildi. Ayrıca, erkeklerde gri ve beyaz maddede belirgin değişiklikler gözlemlendi. Yaşlılar ve sosyal-ekonomik açıdan dezavantajlı gruplarda ise, yaşlanma hızının daha da arttığı fark edildi.

Önceki araştırmalar, sosyal izolasyon ve yoksulluğun beyin yapılarını olumsuz etkileyebileceğine işaret etmişti. Güncel çalışmalar ise, geniş ve uzun vadeli beyin görüntüleme çalışmaları sayesinde, bu bölgelerdeki değişikliklerin sebepleri ve bu değişikliklerin davranış veya bilişsel fonksiyonlar üzerindeki etkileri hakkında daha fazla bilgi edinmeyi amaçlıyor. Ancak, bu bölgelerdeki değişikliklerin nedenleri ve sonuçları konusunda hâlâ daha fazla kanıta ihtiyaç duyuluyor. Auer, bu konuda yaptığı açıklamada, “Beyin sağlığı, sadece hastalıklar değil, aynı zamanda gündelik yaşam koşullarımız ve çevremiz tarafından da şekillendiriliyor” diyerek, çevresel faktörlerin beyin sağlığı üzerindeki etkisine dikkat çekti.