Özel Gereksinimli Çocuklarda Cinsel Eğitim ve Koruma Yöntemleri

İstanbul Kültür Üniversitesi Özel Eğitim Bölümü uzmanlarından Dr. Öğretim Üyesi Fidan Güneş Gürgör Kılıç, özel gereksinimli çocukların cinsel istismardan korunması adına cinsel eğitimin aileler ve öğretmenler tarafından özellikle ele alınması gerektiğine vurgu yaptı.

Dr. Gürgör Kılıç, “Bebeklik döneminden yetişkinliğe uzanan geniş bir süreç olan cinsel eğitim, özel gereksinimli bireylerin hem sağlık hem de güvenlik açısından büyük önem taşımaktadır. Bu konu, özellikle bu gruptaki çocuklar için göz ardı edilmemeli ve eğitim süreçlerine entegre edilmelidir. Ebeveynler ve öğretmenler, bu çocuklara yaşlarına uygun bilgiler vererek, onların bilinçli ve güvende olmalarını sağlamalıdır” dedi.

Özel gereksinimli bireylerin kendi bedenlerini ve cinsel özelliklerini tanımaları, karşı cinsleri ile ilgili farkındalık kazanmaları, kimliklerini öğrenmeleri, sağlık ve üreme hakları hakkında bilgi sahibi olmaları ve kendilerini koruma becerileri kazanmaları gerektiğine dikkat çeken Gürgör Kılıç, “Bilinçli yetişkinlerin bu süreçteki rolü oldukça kritiktir. Bu bireylerin gelişimsel özelliklerine uygun, kapsamlı ve doğru bilgilerle donatılması, olası risklere karşı koruma sağlayacaktır” ifadelerini kullandı.

Cinsel Eğitim Programlarının İçeriği ve Uygulama Yöntemleri

Gürgör Kılıç, “Özel gereksinimli bireylere verilecek cinsel eğitimde temel konular arasında beden bölgeleri ve görevleri, cinsiyet bilgisi ve cinsel kimlik, mastürbasyon, regl, cinsel ilişki, flört, arkadaşlık, gebelik, doğum ve doğum kontrolü, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, sosyal becerilerin kazandırılması, sınırların belirlenmesi ve cinsel istismardan korunma yer almaktadır” diyerek, bu konuların özenle ele alınması gerektiğinin altını çizdi.

Bebeklik Döneminde Mahremiyet ve Özel Alanların Oluşumu

Dr. Gürgör Kılıç, “Bebeklikte bebeğin bezinin uygun ortamda, ebeveynleri tarafından değiştirilmesi, mahremiyet kavramının çocukta yerleşmesi açısından oldukça önemlidir. Tuvalet eğitimi sürecinde, tuvalet ve banyo sırasında kapının kapalı olması, giysilerin giyilmeden önce veya sonra verilmesi ve çocuklara bu sürecin ipuçlarıyla anlatılması, sağlıklı sınırların oluşmasına katkı sağlar” dedi.

Çocuklarda Mahremiyet ve Sınır Koyma Becerileri

Görsel destekler ve sosyal öyküler kullanmanın faydalı olacağını belirten Gürgör Kılıç, “3-4 yaşından itibaren ayrı odalarda uyuma alışkanlığı kazandırmak, çocukların özel alanlarını korumasına yardımcı olur. Aynı odada kalmak zorunda kalındığında, ebeveynlerin odasının bölünmesi ve çocuk için özel alanların yaratılması, mahremiyet bilincinin gelişmesine destek sağlar” şeklinde açıklamalarda bulundu.

Hayır Demeyi Öğretmek ve Bedensel Sınırların Öğretilmesi

Mahremiyet eğitiminde dikkat edilmesi gerekenleri sıralayan Gürgör Kılıç, “Çocuklara, kendi bedenleri ve özel alanları hakkında net bilgiler verilmelidir. Neresinin özel olduğu, bu alanlarda nasıl davranmaları gerektiği, görsel materyallerle desteklenerek öğretilmelidir. Ayrıca, ‘hayır’ deme becerisi, özel gereksinimli çocuklar için hayati önemdedir. Çocuklar, istemedikleri durumlarda ‘hayır’ diyebilme yeteneği kazandırılmalı ve bu süreçte iyi dokunuş-kötü dokunuş farkı da öğretilmelidir” ifadelerini kullandı.

Bedenin Kendine Ait Olduğu Bilincinin Oluşması

Çocukların, kendilerinin ve bedenlerinin kendilerine ait olduğunu anlamaları büyük önem taşır. Gürgör Kılıç, “Çocuklar, kendilerine ait bedenleriyle ilgili sınırları öğrenmeli, bu sınırların başkaları tarafından ihlal edilmemesi gerektiğini bilmeli. Tokalaşma, öpme gibi iletişim yollarında da, çocukların kendileri istemedikçe zorlanmamalıdır. Bu yaklaşım, istismara karşı koruyucu bir bilinç oluşturur” dedi.

Beden Tanıtımı ve Anatomik Terimlerin Kullanımı

Çocuklara, bedenlerinin anatomik isimleriyle tanıtılması gerektiğini vurgulayan Gürgör Kılıç, “Takma isim veya lakaplar yerine, bedenin anatomik isimleri kullanılmalı. Kişisel alan ve mesafe kavramları da açıklanmalı; örneğin, kişisel alanın en az bir kol genişliği kadar olması gerektiği, bu alanın korunması gerektiği anlatılmalı. Ayrıca, tanıdık ve yabancı kişilerle ilgili görseller kullanılarak, bu kişilerin kim oldukları ve sınırların nasıl korunacağı öğretilmelidir” şeklinde önerilerde bulundu.

Ergenlik ve Cinsel Organ Temizliği

Gürgör Kılıç, “Ergenlik döneminde çocuklara, cinsel organların temizliği, tüylerin alınması ve hijyen konuları detaylıca anlatılmalı. Erkek çocuklar ile babaları, kız çocuklar ile anneleri bu eğitimleri paylaşmalı. Bu süreç, hem kişisel hijyen hem de bedensel sınırların korunması açısından kritiktir” dedi.

Ailelere ve Öğretmenlere Düşen Roller

Gelişim sürecinde ailelerin ve öğretmenlerin destek almasının önemli olduğunu belirten Gürgör Kılıç, “Aileler, çocuklarına akademik gelişim kadar, cinsel eğitim konusunda da destek olmalı. Okullarda ise, kapsamlı ve detaylı bir müfredat geliştirilerek, görseller ve öykülerle desteklenmeli. Bu sayede, özel gereksinimli çocukların toplumsal hayata uyumu, bağımsız yaşam becerileri ve cinsel istismardan korunma yetenekleri güçlendirilmektedir” ifadelerini kullandı.