Okullarda Hijyen Maliyesi: Geçici Görevlendirmelerin Temizlik Üzerindeki Etkileri ve Eşitsizlikler

Okula hazırlık sürecinde velilere iletilen listelemelerde sıkça karşılaşılan kağıt havlu ve ıslak mendil ihtiyaçları, çocuklar sınıfta ellerini yıkadıktan sonra hijyeni sağlamaya odaklanıyor. Bazı öğretmenler bunu dile getirirken, geçmişte İzmir gibi büyükşehirlerde durumun daha farklı olduğuna vurgu yapıyorlar. Aynı okuldan bir başka öğretmen ise yaklaşık 1400 öğrencinin bulunduğu okullarında dört temizlik personelinin çalıştığını, ancak sayı az olsa da bazı okullarda durumu olumlu bir şekilde karşılayabildiklerini belirtiyor.

Milli Eğitim Bakanlığı’nın Eylül 2024 verileri, Türkiye genelinde temizlik işlerini yürüten kişi sayısının 110’dan 143 bine yükseldiğini gösteriyor. Buna göre çoğu çalışan kadrolu iken, yaklaşık 30 bin kişi Toplum Yararına Program (TYP) ve 64 bine yakın kişi de İşgücü Uyum Programı (İUP) kapsamındaydı. Ancak başvuru ve temin sürecindeki gecikmeler, bazı okullarda hijyen sorunlarına yol açtı. Geçici görevlendirmelerin hijyen sorununu çözmediği konusunda Eğitim sendikaları da görüş bildiriyorlar; özellikle güvencesiz ve düşük ücretli personelin okul kültürüne tam olarak dahil olamadığına işaret ediliyor.

Geçici görevlendirmeler nasıl yapılıyor? Bakanlık, binlerce okulda temizlik hizmetlerini desteklemek amacıyla geçici görevlendirmeler gerçekleştiriyor. İŞKUR’a göre kadınlar, 35 yaş üzerindekiler ve eski hükümlüler gibi gruplar önceliklendiriliyor. Ağustos 2024’te yürürlüğe giren yeni düzenlemeyle, bu personelin ilk aylık dönemin ardından haftada üç gün, günde yedi buçuk saat çalışması ve asgari ücret yerine günlük yaklaşık bin TL cep harçlığı alması öngörülüyor. Emeklilik primine bu günler kaydedilmiyor.

“Geçici, güvencesiz, düşük ücretli bir politikayla çalıştırılan personel, okullardaki hijyenin sürekliliğini zorluyor” diyen Eğitim-Sen ve Eğitim-İş gibi sendikalar, her okulun ihtiyacına uygun kadrolu yardımcı personelin olması gerektiğini savunuyorlar. Öğretmenler ise geçici personelin çoğunlukla yüzeysel çalıştığını ve okula bağ kuramadığını belirtiyorlar; bazı okullarda ise tuvalet temizliği için kullanılan bezi ve paspasın farklı olması gibi ayrıntılara dikkat edildiğini ifade ediyorlar.

Yoksulluk bölgeleri hijyen açısından dezavantajlı konusuna değinen uzmanlar, çevredeki velilerin maddi durumuna bağlı olarak okullarda temizlik malzemelerinin ve personelin eksikliğinin hissedildiğini söylüyorlar. Özellikle sabun, tuvalet kağıdı ve dezenfektan gibi temel ihtiyaçlara erişimin yoksul bölgelerde daha zor olduğuna dikkat çekiliyor. Bu nedenle sendikalar, tüm yardımcı hizmetli personelin kadrolu statüde istihdam edilmesini ve Milli Eğitim bütçesinin artırılmasını talep ediyorlar.

Okullarda bütçe ve hijyen uygulamaları konusunda öğretmenler, okulların kendi bütçeleri dahilinde hijyen için çeşitli önlemler aldıklarını aktarırken, bazı yerlerde sabun ve temizlik malzemeleriyle ilgili sorunlar yaşandığını anlatıyorlar. Okulların kendi kaynaklarıyla yapılan çözümler, yoksul bölgelerde gelen yardımlarla sınırlı kalabiliyor. Sendikalar, hijyen sorununu kökten çözmek için kadrolu istihdamı ve kaynak artırımını savunuyorlar.