Mpox Virüsü: Belirtileri, Yayılımı ve Tedavi Yöntemleri

Mpox Virüsü Hakkında Bilgiler

Mpox virüsü, yaygın olarak maymun çiçeği olarak bilinen, son zamanlarda Orta ve Doğu Afrika‘da hızla yayılan bir enfeksiyon hastalığıdır. Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), bu konuda güncel durumu bildireceği bir açıklama yapması bekleniyor. Mevcut salgının, virüsün yeni bir varyantıyla bağlantılı olduğu düşünüldüğünden, önceki salgınlardan daha endişe verici olduğu ifade ediliyor. Uzmanlar, bu varyantın şimdiye kadar karşılaşılan en tehlikeli tür olduğunu vurgulamaktadır.

Virüsün Yaygınlığı ve Görüldüğü Ülkeler

Mpox hastalığına, monkeypox (maymun çiçeği) virüsü neden olmaktadır. Bu virüs, çiçek hastalığı ile aynı grup altında yer almasına rağmen, onun kadar tehlikeli değildir. Başlangıçta sadece hayvanlardan insanlara bulaşabilen virüs, günümüzde insandan insana da geçiş yapabilmektedir. Virüs, özellikle Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi ülkelerde, tropikal yağmur ormanlarında yer alan izole köylerde daha yaygın bir şekilde görülmektedir. Bu bölgelerde her yıl binlerce vaka ve yüzlerce ölüm kaydedilmektedir. En çok etkilenen grup ise 15 yaş altındaki çocuklardır. Şu anda virüsün iki farklı türü mevcuttur:

• Clade 1: Orta Afrika’da endemik bir türdür.
• Clade 1b: Mevcut salgında görülen yeni ve daha şiddetli virüs türüdür.

Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), 2024 yılının başından Temmuz ayının sonuna kadar 14,500’den fazla mpox enfeksiyonu ve 450’den fazla mpox ölümünün gerçekleştiğini bildirmiştir. Bu, 2023’ün aynı dönemine kıyasla enfeksiyonlarda %160, ölümlerde ise %19’luk bir artışa işaret etmektedir. Mpox vakalarının %96’sı Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde görülmekte olup, hastalık normalde endemik olmayan Burundi, Kenya, Ruanda ve Uganda gibi komşu ülkelere de yayılmıştır. Daha hafif olan “Clade II” türü ise 2022 yılında küresel bir salgına neden olmuştur. Virüs, Avrupa ve Asya gibi normalde görülmediği alanlara, Türkiye dahil olmak üzere, yaklaşık 100 ülkeye yayılmıştır. Salgın, bu dönemde savunmasız grupların aşılanmasıyla kontrol altına alınmıştır. Ancak Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde mpox aşılarına ve tedavilerine yeterli erişim bulunmamakta ve sağlık yetkilileri hastalığın yayılmasından endişe duymaktadır.

Mpox’un Belirtileri

Mpox’un ilk belirtileri arasında ateş, baş ağrısı, şişlikler, sırt ağrısı ve kas ağrıları bulunmaktadır. Ateş düştükten sonra, genellikle yüz bölgesinde başlayarak vücudun diğer kısımlarına, en yaygın olarak avuç içleri ve ayak tabanlarına yayılan bir döküntü gelişebilir. Aşırı kaşıntı yapan veya ağrılı olabilen bu döküntüler, farklı aşamalardan geçerek kabuk oluşturup dökülebilir. Zamanla döküntüler deride iz bırakabilmektedir. Enfeksiyon genellikle kendiliğinden iyileşir ve yaklaşık 14-21 gün sürer. Ciddi vakalarda lezyonlar, vücudun tamamına, özellikle ağız, göz ve cinsel organlara yayılabilir.

Mpox Nasıl Bulaşır?

Mpox, enfekte bireylerle yakın temas yoluyla insandan insana geçiş yapmaktadır. Cinsel ilişki, cilt teması ve enfekte bireyin yakınında konuşmak veya nefes almak bu bulaşma yollarından bazılarıdır. Virüs, açık yaralar, solunum yolu veya gözler, burun ve ağız yoluyla da bulaşabilir. Ayrıca, virüsün bulaştığı çarşaf, nevresim, giysiler ve havlular gibi nesnelere dokunarak da hastalık yayılabilmektedir. Enfekte hayvanlarla (maymunlar, sıçanlar ve sincaplar gibi) yakın temas da başka bir bulaşma yolu olarak öne çıkmaktadır. 2022’de görülen küresel salgın sırasında virüs çoğunlukla cinsel temas yoluyla yayılmaktaydı. Kongo Demokratik Cumhuriyeti’ndeki mevcut salgın da cinsel temastan kaynaklanmaktadır.

Risk Altında Olan Gruplar

Mpox vakalarının çoğunluğu, cinsel olarak aktif bireyler ve erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkekler arasında görülmektedir. Birden fazla cinsel partneri olan veya yeni partnerle cinsel ilişkiye giren kişiler de risk altındadır. Bununla birlikte, semptomları olan biriyle yakın teması olan herkes, sağlık çalışanları ve aile üyeleri de dahil olmak üzere, virüsü kapma riski taşımaktadır. Mpox virüsü olan kişilerle yakın temastan kaçınılması ve virüsün görüldüğü yerlerde el hijyenine dikkat edilmesi önerilmektedir. Mpox olan bireylerin, vücudundaki döküntüler kaybolana kadar kendilerini izole etmeleri önemlidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), iyileştikten sonra 12 hafta boyunca cinsel ilişkiye girerken önlem olarak prezervatif kullanımını önermektedir.

Mpox Tedavi Yöntemleri

Mpox’un tedavisinde, çiçek hastalığına karşı geliştirilmiş olan tedavi yöntemleri faydalı olabilir. Ancak bu tedavi yöntemlerinin ne kadar etkili olduğu henüz tam olarak bilinmemektedir. Mpox salgınları, enfeksiyonların önlenmesi yoluyla kontrol altına alınabilir ve bu da aşılama ile mümkündür. Şu anda mpox için üç farklı aşı bulunmaktadır; ancak bu aşılar yalnızca risk altındaki bireylere veya enfekte bir kişiyle yakın temasta bulunanlara uygulanmaktadır. WHO, geniş çaplı bir aşılama programı tavsiye etmemektedir. Aşıların yeni mpox varyantlarına karşı ne kadar koruma sağladığını daha iyi anlamak için daha fazla deneme yapılması gerekmektedir. WHO, son dönemlerde ilaç üreticilerinden, henüz onaylanmamış olsa da mpox aşılarını ihtiyaç duyulan ülkelerde acil durumlar için kullanıma sunmalarını talep etmiştir.