MİT’in Troçki’nin İstanbul Sürgününü İzleme Raporu

MİT’in Özel Koleksiyonu: Troçki’nin İstanbul Sürgünü

MİT’in resmi internet sitesinde yer alan “Özel Koleksiyon” sekmesi altında bulunan “belgeler” kısmına yeni bir istihbarat raporu eklendi. Bu rapor, Bolşevik siyasetçi Lev Troçki’nin 1929-1933 yılları arasında İstanbul’un Büyükada bölgesinde sürgün hayatı sürecinde Sovyetler Birliği İstihbaratı tarafından nasıl izlendiğini ve bu durumun Türkiye’nin Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti (MAH) tarafından nasıl değerlendirildiğini ortaya koymaktadır. İstanbul Bölge Amiri Aziz Hüdai Bey imzasıyla hazırlanan bu önemli rapor, dönemin siyasi atmosferine dair önemli bilgiler içermektedir.

16 Ocak 1932 tarihli raporda yer alan bazı ifadeler şunlardır:

“Ermenice tercümanımız … efendi, bize karşı olan tutumunu düzeltmek için çeşitli çalışmalar yapmaya başlamıştır. Serkis’in görevini yerine getiren ve daha önceki raporlarımızda G.P.U. ajanı olarak adı geçen Davranof ile temasa geçmiştir. Davranof, ilk olarak şu teklifte bulunmuştur; ‘Troçki’yi yakından takip etmek istiyoruz. Yanına kimler geliyor, kendisi nerelere gidiyor, kimlerle görüşüyor, evinde en çok ne gibi işlerle meşgul oluyor ve kimlerle muhabere ediyor?’ Talimatımız gereğince, ajanımız bu görevi kabul etmiştir. Davranof, Troçki’nin korunması ve izlenmesiyle sorumlu olanların isimlerini ve bunlardan hangisinin daha önce tespit edildiğini sormuştur. Başlangıçta ajanımız bu sorunun usule aykırı olduğunu söyleyerek cevap vermemiştir; ancak talimatımıza uygun olarak bu durumu da kabul etmiştir. Davranof’a bir isim ve bir iletişim aracı göstereceğiz. Onlar muhtemelen bu aracı araştıracak veya ajanımızı tamamen atlayarak aracı elde etmeye çalışacaklardır. Bu sayede Davranof’un bazı adamlarını tanımak ve niyetlerini anlamak mümkün olacaktır.”

Davranof’un sözlerine de raporda yer verilmiştir. Buna göre MAH personelinin konuyla ilgili ifadeleri ise şu şekildedir:

• Troçki adada iken muhafızlar arasında Salih Efendi isimli bir polis de bulunmuştur. Ancak, Troçki ile birlikte Kadıköy’e gelmemiştir. İngiltere’den geleceği bildirilen adamla birlikte gelmiştir.
• Bu kişinin adı Osias Rosenzweig’dir. Bunun yanı sıra, Raymond Mouliniere isimli bir Fransız da adaya gelmiş ve her ikisi Troçki’nin evine yerleşmiştir.
• Osias, kökeni itibarıyla İngiliz, fakat soy itibarıyla Alman’dır ve kendisinin müzik öğretmeni olduğunu belirtmektedir. Raymond ise Fransız olup, mükemmel bir Türkçe ve Rumca konuşma yeteneğine sahiptir.
• Bu kişilerin Troçki’nin evinde kalma nedenleri henüz netleşmemiştir. Davranof’a aracımız vasıtasıyla Troçki ile ilgili bazı bilgiler vereceğiz. Vereceği maddi destek ve direktifler bizim için yeni bir şebekenin keşfi açısından önemli olacaktır.

Raporda yer alan bu detaylar, dönemin karmaşık siyasi ilişkilerini ve istihbarat faaliyetlerini gözler önüne sermektedir. Arz eylerim efendim.