Metin Boyunu Önleyen Yaklaşımlar: Çocuklarda Mobil Cihaz Kullanımının Kas-iskelet Sağlığına Etkileri

Biruni Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Suat Batar, gençler ve çocuklar arasında artan mobil cihaz kullanımı nedeniyle uzun süre öne eğik duruşun kas-iskelet sorunlarını tetikleyebileceğini söylüyor. Çocuklar ekran karşısında uzun süre bakarken baş ve omuzlarda dikey duruş bozuklukları gelişebiliyor; bu da boyun, sırt ve omuz ağrılarına yol açabiliyor. Aynı zamanda hareketsiz yaşamın artması, çocukların kas gelişimini olumsuz etkiliyor. Dikkatli bir egzersiz rutini ve ekran molaları, sağlıklı duruşu destekleyebilir.

Dr. Batar, teknolojinin hayatımızda hızla yayılarak olumlu etkilerinin yanına bazı olumsuzlukları da getirdiğini belirtiyor. Özellikle tablet ve akıllı telefon kullanımının artmasıyla, baş ve kol konumunun öne çıkması sonucu bir dizi rahatsızlığın gözlemlendiğini ifade ediyor. Bu durum, tıp literatüründe “metin boyun sendromu” olarak adlandırılıyor. Başın öne eğilmesiyle omurgaya binen yük artıyor; 30 derecelik eğimde yaklaşık 18 kilogram, 60 derecede ise yaklaşık 27 kilogram yük taşıyor. Uzun süreli bu pozisyon, omurga eklemleri, bağlar ve kaslarda dejeneratif değişikliklere yol açabilir.

Çocuklar için riskler daha belirgin Çünkü çocukların kafa boyutu vücut oranı daha yüksektir ve bu durum, boyun ve sırt bölgelerindeki kronik ağrıların ortaya çıkma ihtimalini artırır. Amerika’da yapılan bir çalışmada, mobil cihaz kullanan öğrencilerin yüzde 40’ının boyun ve sırt ağrısı yaşadığı kaydediliyor. Türkiye’de üniversite öğrencileri üzerinde benzer sonuçlar elde edildi; akıllı telefon kullanımı, kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları, düşük uyku kalitesi ve depresyon açısından riskleri yükseltiyor.

Sendromun etkili yönetimi için önleyici tedbirler ilk planda olmalıdır. Tanı genellikle klinik bulgularla konur ve görüntüleme gerekirse röntgen veya MR devreye girer. Günde üç saat veya daha uzun süre mobil cihaz kullanan kişilerde, boyun ve sırt ağrısı, omuz ağrısı, baş ağrısı, uykusuzluk ve halsizlik gibi belirtilerden en az üçünün bulunması metin boyun sendromunu düşündürür.

Koruyucu adımlar ve tedavi seçenekleri arasında cihaz kullanım süresinin azaltılması, medikal tedavi ve egzersizleryle desteklenen fizik tedavi yöntemleri yer alabilir. Ailelerin çocuklarının ekran süresine net sınırlar koyması ve rol model olması önemlidir. Birlikte oynanan oyunlar ve fiziksel aktivitelere yönlendirme, ayrıca duruş odaklı egzersizler (örneğin yoga ve pilates) kas-iskelet sorunlarını hafifletebilir ve ekran bağımlılığını da azaltabilir. Kronik ağrılar sürüyorsa medikal veya fizik tedavi desteği de gerekebilir.

İlk adım, mobil cihaz kullanımı süresini azaltmaktır; bu, özellikle çocuklar ve ergenler için kritik bir adımdır. Evde veya işte uygulanabilir esnetme ve güçlendirme egzersizleriyle, kronik ağrı ve uyku sorunlarının önemli ölçüde azaltılması mümkündür. Ancak bazı vakalarda ilaç tedavisi veya fizik tedavi gerekiyabilir.