Maymun Çiçeği Hastalığı: Son Gelişmeler ve Bilgiler

Maymun Çiçeği Hastalığına Dair Son Gelişmeler

Dünya genelinde 524 kişinin ölümüne sebep olan maymun çiçeği hastalığı ile ilgili vaka sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Bu yıl itibarıyla bildirilen vaka sayısı 14 binden fazla. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), yaptığı son açıklamada maymun çiçeği virüsünün uluslararası önem arz eden bir halk sağlığı acil durumu olduğunu ifade etti.

Medya kuruluşlarının Ankara temsilcileriyle bir araya gelen Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu, konuya ilişkin açıklamalarda bulundu. Memişoğlu, “Maymun çiçeği ve COVID-19 ile ilgili gelişmeleri yakından takip ediyoruz. Ancak şu anda herhangi bir alarm durumumuz söz konusu değil” dedi.

İşte DSÖ’nün uyarısı sonrası dünyayı paniğe sürükleyen maymun çiçeği hastalığına dair önemli bilgiler:

• Maymun çiçeği yeni bir hastalık mı?

Maymun çiçeği, 1958 yılında maymunlarda tespit edilmiş olup, insanlarda ilk kez 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde görülmüştür. Araştırma laboratuvarındaki maymunlarda çiçek benzeri bir salgın yaşandığında bu hastalık fark edilmiştir ve bu nedenle “maymun çiçeği” olarak adlandırılmıştır. Hastalık, başta Nijerya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti olmak üzere, Orta ve Batı Afrika’daki tropikal yağmur ormanlarının bulunduğu 11 ülkede gözlemlenmektedir. Afrika’da her yıl birkaç yüz vaka olduğu tahmin edilmektedir. Zaman zaman Afrika dışındaki bölgelerde enfekte hayvanlar veya insanlar aracılığıyla hastalık taşınmakta, ancak bu durumlarda genellikle az sayıda insan etkilenmekte ve bölgesel vaka kümelenmeleri yaşanmaktadır.

• Hastalığın etkeni nedir?

Maymun çiçeği, çiçek virüsüne akraba olan bir DNA virüsüdür. İki alt tipi bulunmaktadır: Batı Afrika ve Orta Afrika (Kongo Havzası). Batı Afrika alt tipi, Kongo türüne göre daha hafif seyirli bir hastalık yapmaktadır. Günümüzde genetik analizler tamamlanmamış olsa da, Afrika dışında görülen vakaların çoğunluğunun Batı Afrika alt tipi olduğu düşünülmektedir.

• Nasıl bulaşıyor?

Adının aksine, maymunlardan çok daha fazla sincap, sıçan ve fare gibi kemirgenlerde bulunan maymun çiçeği, bu hayvanlardan insana geçebilmektedir. Ayrıca enfekte insanlarla ya da virüsle kontamine olmuş giysi, havlu, çarşaf gibi eşyalarla yakın temas yoluyla da bulaşmaktadır. Virüs, sağlıklı bireylerin cildindeki görünmeyen çatlaklar veya mukozalar (ağız, burun, göz) aracılığıyla vücuda girebilmektedir. İnsandan insana bulaşma, büyük solunum salgısı damlacıklarıyla gerçekleşmektedir. Bu nedenle, bulaşma genellikle yüz yüze, uzun süreli ve yakın temas gerektirmektedir.

• Belirti ve bulguları neler?

Maymun çiçeği, ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın vücut ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonları (döküntü) gibi belirtiler göstermektedir. Lenf bezi şişliği, hastalığın çiçek, su çiçeği ve kızamıktan ayırt edilmesini sağlayan en önemli belirtidir. Belirtiler, virüsle temastan ortalama 6-13 gün sonra ortaya çıkmaktadır. İlk 5 gün içinde ateş, şiddetli baş ağrısı, lenf bezlerinde şişlik, sırt ağrısı ve aşırı halsizlik görülebilmektedir. Döküntüler ise ateşin başlamasından sonra 1-3 gün içinde ortaya çıkmaktadır. Avuç içi, ayak, ağız içi, genital bölge ve gözlerdeki lezyonlar, kabuk bağlayıp düşmesiyle ortadan kalkmaktadır.

• Tanı nasıl konuluyor?

Maymun çiçeği hastalığından şüphelenilen durumlarda, belirtileri gösteren kişilerin son bir ay içinde riskli bölgelere seyahat edip etmedikleri veya benzer belirtileri olan kişilerle yakın temasları olup olmadığının sorgulanması gerekmektedir. Kan örnekleriyle tanı konulması zor olan hastalık, kanda çok kısa süre kalması nedeniyle PCR testleriyle saptanamamaktadır. Antijen ve antikor testleri, daha önce uygulanan çiçek aşısı gibi nedenlerle her zaman doğru sonuç vermeyebilir. Hastalık şüphesi durumunda lezyonlardan uygun şekilde ve gerekli güvenlik önlemleriyle alınan örneklerin “biyogüvenlik düzeyi 2 olan” laboratuvara gönderilmesi gerekmektedir. Maymun çiçeği hastalığı teyit edilen hayvan veya kişilerle temas edenlerin, son temastan sonraki 21 gün boyunca belirtiler açısından izlenmesi gerekmektedir.

• Belirtisiz enfeksiyon olabilir mi?

Kesin olmamakla birlikte, maymun çiçeğinin COVID-19 gibi belirtisiz hastalık yapmadığı düşünülmektedir. Enfekte bireylerde belirtilerin ortaya çıkması, bu kişilerin fark edilmesini ve izolasyona alınmasını sağlayacağından, maymun çiçeğinin toplumda COVID-19 kadar yayılması beklenmemektedir.

• Maymun çiçeği öldürücü mü?

Maymun çiçeği, genellikle 2-4 hafta içerisinde kendiliğinden iyileşmektedir. Ancak bağışıklığı zayıf olan kişilerde ve küçük çocuklarda hastalık ağır seyir gösterebilmektedir. Genel olarak hastalananların %3-6’sı, çoğunluğunu küçük yaşta çocukların oluşturduğu bir grup içinde kaybedilmektedir.

AB, 215 BİN DOZ AŞI BAĞIŞLADI

Öte yandan, Avrupa Birliği (AB) Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, salgının kontrol altına alınması için 10 milyon doz aşıya ihtiyaç olduğunu vurgulayarak, “Afrika’da Mpox salgını sağlık açısından acil bir durumdur. Bu durumu kontrol altına almak için 10 milyon aşıya ihtiyaç var. Küresel eylem ve dayanışma aciliyet arz etmektedir. Bu çabanın ön saflarında yer alan ortaklarımızla birlikte etkilenen ülkelere bağışlanmak üzere 215 bin aşı dozunu güvence altına aldık” açıklamasında bulundu.

Kaynak: AA / Sağlık