Matcha Çılgınlığı Artan Talep ve Sıcak Hava Nedeniyle Fiyatları Yükseltiyor

Son dönemlerde dünya genelinde yaşanan ‘matcha çılgınlığı’, yalnızca sağlıklı yaşam trendlerinin ve sosyal medyanın etkisiyle değil, aynı zamanda küresel iklim değişiklikleri ve ekonomik faktörlerin de etkisiyle hızla büyüyor. Japonya’nın geleneksel çay kültürüne dayanan bu yeşil toz çayın popülaritesi, özellikle gençler ve sağlık bilincine sahip tüketiciler arasında önemli ölçüde artış gösteriyor. Ancak, bu artış beraberinde ciddi tedarik sıkıntılarını ve fiyat yükselişlerini de getiriyor.

Çayın temel üretim alanlarını etkileyen olağanüstü sıcak hava dalgaları, ürün verimliliğinde büyük azalmalar yaşanmasına neden olurken, ABD’nin Japonya’ya uyguladığı yüksek gümrük vergileri de fiyatları daha da yukarı çekiyor. Bu durum, hem tüketicilerin hem de perakendecilerin karşılaştığı yeni zorlukları beraberinde getiriyor. Japonya’da geleneksel olarak saygı duyulan ve yüksek kaliteyle bilinen matcha, son dönemde tedarik sorunlarıyla karşı karşıya kalmış durumda ve bu da fiyatların rekor seviyelere ulaşmasına sebep oluyor.

Matcha’nın Üretim Süreci ve Güncel Zorluklar

Matcha, genellikle Tencha adı verilen yeşil çay yapraklarından elde edilir. Bu yapraklar, hasat edilmeden önce haftalarca gölgede tutulur; bu süreç, çayın kendine özgü “umami” aromasını geliştirmesine olanak tanır. Toplama ve kurutma işlemlerinden sonra, sadece taş değirmenlerde saatte yaklaşık 40 gramlık küçük partiler halinde toz haline getirilir. Ancak, son aylarda yaşanan yüksek sıcaklıklar, özellikle Kyoto bölgesinde, ürünün yetişmesine ciddi derecede engel olmaktadır. Kyoto, Japonya’nın en önemli matcha üretim merkezlerinden biridir ve burada yaşanan iklimsel olumsuzluklar, hasadın düşük kalmasına neden oluyor.

Üretim azaldıkça, çiftçiler ve sektörde çalışanlar da zor günler geçiriyor. Kyoto’daki Uji şehri gibi turistik ve kültürel açıdan önemli bölgelerde, yoğun turist akını ve artan talep nedeniyle, dükkanlar ve çay seremonisi merkezleri, stokların hızla tükendiğine tanıklık ediyor. Bu durum, fiyatların yükselmesine neden olurken, birçok perakendeci müşterilerin satın alma limitlerini sıkılaştırmak zorunda kalıyor. Örneğin, Kyoto’daki Camellia Tea Ceremony’nin yöneticisi Atsuko Mori, geçen yıl ziyaretçi sayısındaki iki kat artışın, müşterilerin yalnızca bir kutu matcha satın almasına izin verilmesine yol açtığını söylüyor.

Bu artış, sadece fiyatları değil, aynı zamanda kalite ve tedarik zincirlerini de etkiliyor. Tokyo merkezli geleneksel çay seremonisi ve eğitim merkezi Chazen’de çalışan Rie Takeda, stoklarının azaldığını ve siparişlerin birkaç günden, hatta bir haftadan fazla sürede karşılandığını belirtiyor. Bu durum, yüksek kaliteli matcha’nın erişilebilirliğini olumsuz etkilerken, fiyatların yaklaşık %30 oranında yükselmesine neden oluyor. Takeda, bu durumu şu sözlerle özetliyor: “Bu, daha fazla insanın Japon kültürü ve gelenekleriyle tanışmasını sağlamak için bir fırsat olsa da, yüksek kaliteli matcha’ların yeniden satılması veya yemeklerde kullanılması biraz üzücü.”

Gelecek Perspektifi ve Ekonomik Etkiler

Japonya Tarım Bakanlığı, 2010’dan 2023’e kadar olan süreçte, toplam matcha üretiminin yaklaşık üç kat arttığını bildiriyor. Aynı zamanda, yeşil çay ihracatındaki artış %25 oranında büyüyerek 250 milyon dolara ulaşmış durumda. Bu gelişmeler, Japonya’nın geleneksel çay sektörünün küresel pazardaki gücünü korumaya devam ettiğini gösteriyor. Ancak, artan talep ve azalan arz, fiyatların önümüzdeki dönemde daha da yükselmesine neden olabilir.

ABD ile Japonya arasında imzalanan yeni ticaret anlaşması, gümrük vergilerinde %15’lik artış öngörüyor ve bu da matcha fiyatlarını daha da yukarı çekebilir. ABD’deki matcha ithalatçısı Lauren Purvis, bu gelişmelere hazırlıklı olduklarını ve Temmuz ayı başında yapılan siparişlerin %70’ten fazla artış gösterdiğini belirtiyor. Purvis, “Japonya’da yetişmediği için, matcha’nın ABD’deki endüstriyel değeri yüksek değil. Bu nedenle, vergilerin artmasıyla birlikte fiyatların yükselmesini bekliyoruz” diyor.

Ancak, uzmanlar bu artışın sürdürülebilir olmadığını ve birkaç yıl içinde piyasanın dengeleneceğini öngörüyor. Tokyo’daki matcha kafe zinciri Matcha Tokyo’nun kurucularından Masahiro Nagata, düşük kaliteli matcha’nın yüksek fiyatlara satılmasının artık sürdürülebilir olmadığını söylüyor ve ekliyor: “Düşük kaliteli matcha yüksek fiyata satılıyor ve bu durumun uzun vadeli olmaması gerektiğine inanıyoruz. Talepte yaşanan bu patlama, iki ila üç yıl içinde biraz yatış gösterecek.”

Özetle, küresel matcha talebinin artışı, hem fiyatlarda hem de üretim ve tedarik zincirlerinde önemli değişiklikler yaratıyor. Bu süreçte, tüketicilerin ve sektör temsilcilerinin dikkatli davranması ve kaliteye özen göstermesi, geleneksel Japon çay kültürünün yaşatılması açısından büyük önem taşıyor.