Marcus Aurelius Heykeli 65 Yıl Sonra Türkiye’ye İade Edildi

Gölhisar’daki Antik Bir Hazine Geri Döndü

Burada, Burdur’un Gölhisar ilçesindeki antik Boubon Kenti’nde yapılan ve kaçak kazılar sonucu yurt dışına çıkarılan Roma İmparatoru Marcus Aurelius‘un ünlü bronz heykeli, uzun ve zorlu bir süreç sonrası nihayet ülkemize geri getirildi. Bu tarihi dönüşüm, kültür ve turizm alanında önemli bir dönüm noktası olarak kayıtlara geçti.

Heykelin Yolculuğu ve Yurt Dışındaki Durumu

1960’lı yıllarda gerçekleştirilen kaçak kazılarla ortaya çıkarılan ve ilk olarak Boubon Antik Kenti’nde yer aldığı belirlenen bu eser, yıllar içerisinde el değiştirdi ve sonunda Cleveland Sanat Müzesi koleksiyonuna katıldı. Eser, özellikle filozof ve imparator olarak tasvir edilmesiyle antik sanat tarihinin özel ve eşsiz parçalarından biri olma özelliği taşıyor. Bu heykel, Prof. Dr. Jale İnan ve ekibinin öncülüğünde yürütülen çalışmalar sayesinde ilk defa bilim dünyasının ilgisini çekti.

Uluslararası İşbirliği ve Hukuki Süreç

2021 yılında, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile birlikte New York Manhattan Bölge Savcılığı ve Amerikan İç Güvenlik Soruşturmaları Birimi (HSI) ortak bir operasyon başlattı. Bu kapsamda, Boubon kökenli diğer Roma imparatorlarına ait heykel ve heykel başları da Türkiye’ye iade edildi. Yapılan bilimsel araştırmalar, arşiv belgeleri ve tanık ifadeleri, heykelin Boubon Antik Kenti Sebasteion yapısına ait olduğunu kesin olarak ortaya koydu.

El Koyma ve İade Kararının Gelişimi

ABD’deki Cleveland Sanat Müzesi, mahkeme kararına itiraz ederek, heykelin Boubon ile ilişkili olmadığını iddia etti. Ancak, Almanya’daki Curt Engelhorn Arkeometri Merkezi’nde yapılan detaylı analizler, heykelin uzun yıllar Boubon toprağında gömülü kaldığını ortaya koydu. 2024 Mayıs ayında, uzmanlar gözetiminde alınan silikon ayak kalıbı, heykelin Boubon Antik Kenti’ndeki kaidelerle tam uyum sağladığını belgeledi.

Toprak Analizi ve Bilimsel Kanıtlar

Toprak analizi çalışmalarında, heykelin altında bulunan küçük bir delik ile ayak kısmındaki kurşun çıkıntı arasındaki ilişki detaylı şekilde incelendi. Bu amaçla, 1967 yılında jandarma operasyonuyla ele geçirilen ve Burdur Müzesi’nde korunan Valerianus heykeli örneği kullanıldı. Yapılan laboratuvar testleri, iki eserin aynı toprak bileşimine sahip olduğunu ve Boubon Antik Kenti’nden çıkarıldığını gösterdi. Böylece, heykelin kökenine dair bilimsel kanıtlar güçlendi ve müzeler heykelin iadesini kabul etti.

Heykelin Türkiye’ye Gelişi ve Kutlama

Marcus Aurelius heykeli, Türk Hava Yolları’nın özel uçuşuyla Türkiye’ye getirildi. Bu önemli gelişme, kültürel miraslarımıza yapılan büyük bir katkı olarak görüldü. Heykelin iadesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından büyük bir zafer olarak kutlandı ve kamuoyuna şu sözlerle duyuruldu: “Tırnaklarımızla kazıyarak gereken delilleri topladık ve ‘Filozof İmparator’ Marcus Aurelius’u, ait olduğu topraklara yeniden kazandırdık.”

İçten Güç ve Çaba

Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanı Zeynep Boz, toprağın analiz sürecinin zorluklarını anlatarak, “Heykelin içindeki toprağın katılaşmış olması nedeniyle örnek alınması çok güçtü. Restoratörlerimiz ve konservatörlerimiz büyük çaba sarf etti. Sonunda, tırnaklarımızla kazıyarak örneği elde edebildik. Bu an, bizim için çok özel ve anlamlıydı. Uluslararası uzmanların denetiminde, dikkatli ve özenli bir çalışma ile bu tarihi başarıyı sağladık” dedi.

Devletin ve Bakanlığın Kararlılığı

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, yaptığı açıklamada, bu tarihi iade sürecini “tarihi bir başarı” olarak tanımladı. Ersoy, paylaşımında şu ifadeleri kullandı: “Uzun soluklu bir mücadeleydi. Haklıydık, kararlıydık ve sabırlıydık. Tırnaklarımızla kazıyarak gereken delilleri topladık ve Marcus Aurelius’u, ait olduğu topraklara geri getirdik. Bu eser, bilimsel analizler, arşiv belgeleri ve tanık ifadeleriyle ülkemize iade edildi. Diplomasi, hukuk ve bilimin ortak gücüyle, ABD’de yürüttüğümüz bu süreç, sadece bir iade değil; aynı zamanda büyük bir tarihi başarıdır. Bu başarı, yıllardır süren hak arayışımızın somut sonucudur” şeklinde konuştu.

Sergileme ve Gelecek Planları

Bakan Ersoy, heykelin yakında Ankara’da sergileneceğini ve sürpriz bir sergide Ankaralılarla buluşacağını duyurdu. Ayrıca, Prof. Dr. Jale İnan öncülüğünde başlayan bu süreçte emeği geçen tüm kurumlara teşekkür etti. Türk Hava Yolları’na da, eserlerin güvenli taşınmasında gösterdikleri destek ve işbirliği için şükranlarını iletti.