Kocatepe Camii: Tarih, Mimari ve Anlamıyla Anıların İzinde

15 Temmuz 2016 Darbe Girişimi sonrası ilk selanın okunduğu Kocatepe Camii, 28 Ağustos 1987 tarihinde açılan ve Ankara’nın önemli sembollerinden biri haline gelen bir ibadet ve kültür mekânıdır. Caminin inşa süreci, 1940 yıllarına uzanan köklü bir tasarım serüvenine dayanır. 1944’te kurulan ve 1947’de proje yarışlarının sonuçsuz kalmasıyla başlayan çalışmalar, 1956’da cami arsasının tahsis edilmesiyle yeni bir döneme girmiştir. Ardından 1957-60 arasındaki süreçte yapılan yarışmalar, Vedat Dalokay ve Nejat Tekelioğlu ortak projesinin uygulanabilir bulunduğunu gösterdi.

Projelerin uygulanabilirliğine karar verilen dönemde kabuk çatı gibi yeni bir mimari yaklaşım denenenmiş, fakat bu fikrin uygulanabilirliğiyle ilgili raporlar bir kenara itilerek bu yönden yürütülmekten vazgeçilmiştir. Caminin temeli 30 Ekim 1967’de atıldı ve Miraç Kandili vesilesiyle başlatılan çalışmalar, zaman içinde mali güçlükler nedeniyle 1981’e kadar uzadı. 15 Mart 1981’de yapılan toplantıda cami derneğinin varlıkları, alacak ve borçlarıyla TDV’ye devredilmesine karar verilerek projenin yeniden finanse edilmesi sağlandı.

Resmi açılış 28 Ağustos 1987’de dönemin Başbakanı Turgut Özal ve Diyanet İşleri Başkanı Said Yazıcıoğlu’nun katılımıyla gerçekleştirildi. Kocatepe Camii, Selimiye’yi ve Sultanahmet’i anımsatan bir estetik taşır; dört minaresiyle Selimiye’nin izlerini, merkezi kubbesi ve yarım kubbeleriyle de Sultanahmet Camisi’ni andırır. İnşasında geleneksel yapı unsurlarına ve Türk-İslam sanatlarına ağırlık verilmiş; kaba inşaat dışındaki yüzeylerde ince işler ve estetik detaylar dikkat çeker.

Kubbeler ve malzeme zenginliği — Kubbeler kurşunla kaplanmış; revak avluyu çevreleyen kubbeler ile caminin yan giriş kapılarının alemleri mermerden, ana ve yan kubbe alemleri ise altın varakla kaplı bakırdan imal edilmiştir. İç mekânda mihrap, minber ve kürsü beyaz Marmara mermerinden yapılmıştır. Ayrıca camide gelişmiş bir iç aydınlatma sistemi bulunur ve müezzin mahfilinin altında 1993’te Suudi Kralı Fahd bin Abdülaziz tarafından bağışlanan bir Miniatür Nebevi maketi bulunmaktadır.

Kullanım kapasitesi ve toplumsal rolü — Cami, 25 bin kişinin aynı anda namaz kılabildiği bir hacme sahiptir. 20 yılı aşkın süren inşa süreci, caminin Cumhuriyet dönemiyle özdeşleşen bir yapı olarak ön plana çıkmasını sağlamıştır. İmam Hatip Mehmet Atıcı, caminin güncel işlevselliğini ve toplumsal ilgiyi şu sözlerle özetler: “Cami dört büyük fil ayağı üzerinde kurulu; dört minaresi ve avize tasarımıyla hem ibadet hem de ziyaret için önemli bir mekân.”

15 Temmuz 2016 gecesi, selaların okunması sırasında minarenin ele geçirilmesi girişimi yaşandı. Yetkililer ve ziyaretçiler bu tehlikenin önüne geçmeyi başardı; cami, vatandaşların yardımı ve direnciyle güvenli bir şekilde korunmuştur. Olayın ardından cami, hem ibadet edenler hem de turistler için önemli bir ziyaret noktası olarak varlığını sürdürmektedir.

Kaynaklar: AA ve haberler.com