Kardeş Kıskançlığı mı, Görülme İhtiyacı mı? Aile İçindeki Duygusal İhmalin Gizli Yüzü

Bir yaşta olan bir çocuk için dünya, çoğu kez kardeş kardeşlikten öte, kendine ayrılan alanın kıymetiyle ölçülür. Bazen annelerin ve babaların iyi niyetli sözleri, küçüklerin iç dünyasında benlik duygusunu küçülten işaretler olarak yankılanır; çünkü çocuklar aslında yeterince görülmeme hissiyle yüzleşirler.

Kardeşler aynı evde büyüse de her biri farklı bir başlangıç ve farklı sorularla gelir. Ev ekonomisi, ebeveynlerin ruh hali ve aile dinamikleri, her çocuğun doğum zamanına göre değişir. Bazen biri akıllı ve sorumlu olarak öne çıkar; diğerinin hayalperest ya da dağınık olarak tanımlanmasıyla etiketlenme riski vardır; biri genç ve enerjikken diğeri geçim sıkıntısı ya da sağlık sorunları nedeniyle farklı bir döneme tanık olur. Böylece bağlar, sevgi yerine roller üzerinden şekillenir.

“Kardeşler birbirleriyle değil, ebeveynlerin gözündeki yerleriyle yarışır.” Bu yarış, kardeşlerin her biri için farklı bir iç ses yaratır ve aile içinde her çocuğun kendine ait bir yer arayışını derinleştirir.

Biri büyük olduğunda sorumluluk yükü omuzlarına dolar; ortanca olan, hem görünen hem de korunan aralığın belirsizliğini yaşar; küçük ise sevgiyle kıyaslanmaktan kaçamaz. Uzmanlar, “Kardeş sırası karakteri belirler mi?” sorusuna hayır, ama rol algısını güçlendirebilir yanıtını verir. Bu nedenle her birinin kendine özel bir ses taşıdığı düşünülmelidir.

Çocuklar, çoğu zaman kıskançlıktan çok görünme ihtiyacı ile karşı karşıyadır. İlgi kaybı, kıyaslanma ve sürekli eksik hissi, çocukluktan yetişkinliğe uzanan bir yolculukta farklı belirtilerle kendini gösterir: ağlamalar yerine sessizlik, sert tartışmalar yerine mesafe, ve ilerleyen yıllarda zaman zaman kırgınlıklar olarak kalır.

AİLE İÇİNDE EN ÇOK YARALAYAN KALIPLAR Anne ve baba, birini diğerinden daha az sevdiğini düşünmesini istemez; ancak iletişimde kasıtlı ya da doğal olarak söylenen bazı cümleler, çocuğun iç dünyasında kalıcı izler bırakabilir. Aile içinde en sık duyulanlar, çocuğa “Sen ablasın, anlayışlı olman lazım” ya da “Kardeşin küçük, o yapabilir” şeklinde yükselen normlar olabilir. Bu tür ifadeler, çocuklarda bazen “Ben olduğum halimle yetmiyorum” ya da “Annem-babam beni değil, kardeşimi seçti” gibi düşüncelere yol açabilir. Böylece, sevgi yerine görülme ihtiyacı daha belirginleşir.

YARIŞ yalnızca kardeşler arasında değil, iç sesle de başlar. Aile içinde kıyaslama, bu yarışın en önemli motorlarından biridir. Ebeveynler sıklıkla şu tür cümlelerle yön verir: “Ablan tek başına okula giderdi; sen hâlâ çekiniyorsun.” veya “Kardeşin senden daha sosyal.” Bu sözler, bir çocuğu “Ben eksik olanım” yanına iterken, diğerini “Ailemdeki başarılı projeyim” şeklinde konumlandırabilir. Ancak gerçekte her iki çocuk da görülmek, duyulmak ve koşulsuz sevilmek ister.

YETİŞKİNLİKTE BİTMEYEN YARIŞ Çocuklukta başlayan içsel dinamik, zamanla daha gizli bir hâl alabilir. Biri ailesel sorumlulukların ağırlığıyla büyürken, diğeri duygusal olarak daha kırılgan kalabilir; bazıları ise çocukluğun yükünü taşıyarak ebeveynlere mesafeli durabilir. Bu durumlar, yetişkinlikte eşitlik değil adalet ilkesiyle ele alındığında, her çocuğun ihtiyacına uygun sevgi gösterildiğinde dengelenebilir. En etkili adımlar ise basit ve somut önerilerden oluşur: birbirini kıyaslayan sözlerden kaçınmak, her çocukla kaliteli zaman geçirmek, her çocuğun diline uygun sevgi göstermek ve “sen büyüksün” ya da “sen küçüksün” kalıplarından mümkün olduğunca uzak durmak.

Çocuğun en temel sorusu şu olduğunda belirginleşir: “Annem beni gerçekten görüyor mu?” Gerçek sevgi, eşitlikten çok adaletin temelinde kurulduğunda, kardeşler arasındaki yarış daha çok güvene ve bağa dönüşebilir.