Kansere Neden Olabilecek Hatalı Davranışlar

Kanser, dünyada ve ülkemizde en çok ölüme neden olan hastalıklardan biri. Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Yeşim Eralp, kanser hakkında uyarılarda bulundu.

Çağımızın en yaygın hastalıklarından biri olan kanser her geçen gün artmakta. Globocan’ın (Global Cancer Observatory) topladığı kanser verilerine göre, 2020’de 19.3 milyon kişiye yeni kanser teşisi kondu; 10 milyon hasta da kanser hastalığı nedeniyle hayatını kaybetti. 2040 yılında bu sayıların yüzde 50 oranında yükseleceği öngörülüyor. Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Yeşim Eralp, kanserin görülme sıklığının giderek artmasında hatalı alışkanlıkların önemli rol oynadığını dile getirerek, kansere neden olabilecek hatalı davranışlara karşı uyardı.

TÜTÜN ÜRÜNLERİ KULLANMAK

Tütün’ünde bulunan nikotin ve sigara dumanının içindeki yüzlerce zararlı madde, insan vücudun da hücre yapılarını ve koruyucu bağışıklık kalkanının bozulmasına neden oluyor.

Baş-boyun, akciğer, mesane ve pankreas gibi ölümcül kanser türleriyle birlikte toplamda 14 kanser türünün gelişiminde etkili olan tütün ürünleri; kanserlere bağlı ölümlerin yüzde 25-30’undan, akciğer kanserine bağlı ölümlerin de 87’sinden sorumlu oluyor. Sigara içmeyenlere göre sigara içen erkekler 23 kat, sigara içen kadınlar ise 17 kat kadar daha fazla akciğer kanseri olma olasılığı görülüyor.

HAREKETSİZ YAŞAMAK

Hareketsiz yaşamla birlikte ‘Batı tarzı beslenme’ olarak nitelendirilen doymuş yağ asidi ve kırmızı etin yoğun tüketilmesiyle kolon kanseri riski yüzde 45 oranında artıyor. Bu tür beslenme ve yaşam tarzının getirdiği obezite nedeniyle de rahim, meme, pankreas ile mide kanserlerinin oluşma riski de yüzde 30 yükseliyor.

AŞIRI ALKOL TÜKETMEK

Ciddi alkol tüketimi; aralarında yemek borusu, meme ve karaciğer kanseri gibi çeşitli kanser türlerinin gelişiminde önemli rol oynuyor. Örneğin yapılan çalışmalarda; günde 14 gram (360 ml bira, 150 ml şarap, 45 ml viski, rakı vb.) ve üzerinde alkol tüketimi ile meme kanseri riskinin yüzde 23, kolon kanserinin yüzde 17, yemek borusu kanserinin de yüzde 220 oranında arttığı gösterildi.

Fazla Mangalda Pişmiş Yiyecekler

Karbonlaşmış besin maddeler vücuda zararlı olan pirolizat ve çeşitli amino asitleri içerir. Bu bileşikler özellikle mide ve bağırsak sistemi kanserleri için riski arttırıyorlar.

Uzun Süre Güneşe Maruz Kalmak

Uzun süre korunmasız güneşlenme; güneşin zararlı ultraviyole ışınları nedeniyle cildin alt katmanlarında (dermis) bulunan hücrelerin DNA yapılarının kırılarak kontrolsüz bölünmelerine, koruyucu bağışıklığın baskılanmasına ve bu yolla melanom ile diğer cilt kanserlerine sebep olabiliyor. Öyle ki 25 yaşından önce 6 kez veya daha fazla ciddi güneş yanığıyla karşılaşmak melanom riskini 2,7 kat, diğer cilt kanserlerini de 1.7-2 kat arttırıyor.

Solaryum cihazlarıyla bronzlaşmak ise cilt kanseri riskini 6 kat kadar artırabiliyor. Kanser gelişimini önlemek için solaryum kullanmamak, güneşin zararlı ışınlarının yoğun olduğu 10:00-16:00 saatleri arasında dışarı çıkmamak, güneş maruziyeti bulunan zamanlarda SPF 30 ve üzeri koruyucu kullanmak gerekiyor

Paketlenmiş Gıdalar Tüketmek

Bozulmamaları için nitrit ve nitrat eklenen konserve gıdalar ile azo tipi boya içeren gıda ürünleri direkt karsinojendir. Ayrıca bisfenol içeren plastik kaplı ürünler, bu maddenin besine geçmesi yoluyla meme ve prostat kanserlerine altyapı hazırlıyorlar. Satüre yağ asidi, rafine şeker ile un içeren ürünlerin tüketimi de oksidayon ve enflamasyonu tetikleyerek kansere neden olabiliyor. Çok şekerli tatlılar da insülin hormonunun aşırı salgısı yoluyla hücre bölünme ve büyüme yollarını uyararak kanseri destekliyor.

Tatlandırıcı İçeren İçecekler

Kanser üzerine yapılan çalışmalarda; tatlandırıcı içeren içeceklerin fazla tüketilmesi, çok miktarda aspartam alınması yoluyla bazı hematolojik kanserlerle ilişkilendiriliyor.

Strese Yenik Düşmek

Yapılan çalışmalarda gün içerisinde maruz kaldığımız aşırı stresin tek başına kanseri tetiklediği belirtilmiştir. Ancak, bununla birlikte gelebilecek aşırı tütün ve alkol tüketimi gibi kötü alışkanlıkların kanserle birebir ilişkisi ortaya konmuştur. Stresten uzak durmak için iyi uyumak, mümkün olduğu kadar hareketli olmak, haftanın üç günü düzenli egzersiz için zaman ayırmak çok önemli.

Uykusuz Kalmak

Uyku kalitenizi kötü etkileyecek alışkanlıklarınız kanser riskini artırıyor. Melatonin; uyku döngüsü ve ‘sirkadiyen ritim’ olarak nitelendirilen vücudun biyolojik saatini düzenlemekle görevli bir hormon. Uykuyla ilgili hatalı alışkanlıklarımız nedeniyle, beynin orta bölgesinde yer alan küçük bir organ olan epifiz, melatonin hormonunun salgısını bozarak kanser oluşumunu tetikliyor.

Cep Telefonu ile Fazla İlgilenmek

Elektromanyetik radyasyon kaynağı cihazların kanser ilişkisi uzun süredir insanlarda korku yaratan bir konu olarak tartışılıyor. Daha önce yapılan hayvan deneylerinde, bu tür non-ionize ışımaların ‘myelom’ denen bir hematolojik kansere veya yumuşak doku tümörlerine yol açabileceği yönündeki veri, bu konuyu gündeme getirdi. Radyofrekans radyasyonunun, yakında bulunduğu dokuda şeker metabolizmasını hızlandırarak veya damarlarda genişleme ve ısı değişimi yoluyla kanseri tetikleyebileceği öne sürüldü.

Ancak epidemiyolojik çalışmalarda bunların toplum bazında kanserle doğrudan ilişkisinin kanıtlanamadı. Yine de telefon başucumuzda uyumamak ve konuşurken kulaklık kullanmak yoluyla cihazla uzun süreli yakın temastan kaçınmak, olası bir kanserden korunmak için öneriliyor.