İstanbul Boğazı’ndaki Afalina Yunuslarının Durumu ve Koruma Çalışmaları

İstanbul Boğazı’ndaki Afalina Yunuslarının Durumu

DENİZ Memelileri Araştırma Derneği (DMAD), İstanbul Boğazı’nda sıkça görülen afalina yunuslarının açlık nedeniyle zayıfladığını belirledi. Yapılan araştırmalar, bu bölgedeki yunusların, yeterli balık stoğunun olmaması veya su altı gürültüsü gibi tehditlerin etkisiyle stres yaşadığını ortaya koydu. Ayrıca, kaşalot ve gagalı balina türlerinin de neslinin tehlike altında olduğuna dair uyarılar yapıldı.

DMAD’nın Çalışmaları

Antalya’da 2015 yılında kurulan DMAD, Türkiye’nin Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz sularındaki 10 bilinen balina, yunus ve mutur türü üzerine bilimsel araştırmalar gerçekleştirmektedir. Dr. Aylin Akkaya’nın kuruculuğunda, gönüllü uzmanlarla birlikte özellikle Doğu Akdeniz’de bilimsel araştırma seferleri düzenlenmekte ve elde edilen bulgularla Türkiye sularındaki yunus ve balinalar hakkında endişe verici verilere dikkat çekilmektedir.

Doğu Akdeniz’in Biyoçeşitliliği

Dr. Aylin Akkaya, Türkiye’nin kıyı uzunluğu açısından Akdeniz’de önemli bir konumda olduğunu, ancak bu alanda bilimsel çalışmaların oldukça kısıtlı kaldığını vurguladı. Balina ve yunusların görüldüğü denizlerdeki ekosistem ve biyoçeşitliliğin zengin olduğunu belirten Akkaya, “Yaptığımız çalışmalarla biyoçeşitliliğin zenginliğini bir nevi ispatlamış olduk. Doğu Akdeniz, yunus ve balinalar açısından Akdeniz’in diğer bölgeleri kadar zengin bir bölge. Bu türler, bulundukları bölgenin korunması gerektiğini de gösteriyor,” dedi.

Afalina Yunuslarının Zayıflaması

Dünya deniz memelileri arasında ülkemizde en çok görülen türlerden biri olan afalina yunusları, özellikle İstanbul Boğazı’nda sıkça gözlemlenmektedir. Dr. Akkaya, bu türlerin büyük ve cesur olduğunu belirterek, “Kıyısal alanlarda görülebilen afalinalar, Karadeniz’den Doğu Akdeniz’in Hatay bölgesine kadar geniş bir alanda yaşamaktadır. Ancak, endişe verici bir durum var; daha önce 10 birey gözlemlediğimiz bu tür, şimdi sadece 2-3 bireyle sınırlı kalmıştır. Vücut yapıları da zayıflamış durumda; kaburgaları dışarıda, nefes aldıkları yer ise içe çökük. Özellikle bu durumu İstanbul Boğazı’nda gözlemliyoruz. Yerel bir tür olmasına rağmen, popülasyonları iç açıcı değil,” şeklinde konuştu.

Açlık ve Stres Nedenleri

Afalinaların zayıflamasının ve kaburgalarının görünür hale gelmesinin başlıca nedeni açlık olarak değerlendirilmektedir. Ancak bunun arkasındaki sebep henüz net olarak bilinmemektedir. İstanbul Boğazı’ndaki balık stoğunun yetersiz olması veya su altı gürültüsü gibi tehditler, yunusların stres yaşamasına neden olabilir.

Tırtak Yunuslarının Tehlike Altında Olması

Tırtak yunus türü, daha renkli ve güzel bir tür olarak bilinir. Dr. Akkaya, bu türün hem kıyılarda hem de açık sularda gözlemlenebildiğini belirtirken, “Tırtak türü, yalnızca ülkemizde değil, Akdeniz’in tamamında tehlike altındadır. Sayıları oldukça azalmış durumda. Doğu Akdeniz’de 2019 yılından bu yana bu türü göremiyoruz. Önceden sıkça gözlemlediğimiz bu tür artık neredeyse yok olmuş durumda,” dedi. Ege Bölgesi’nde ise, Dilek Yarımadası açıklarında hala sağlıklı bir popülasyonun gözlemlendiğine dikkat çekti.

Balinaların Durumu

Kaşalot balinaları derin sularda yaşarken, bu türün Türkiye’de yaz aylarında 30 birey olarak gözlemlendiği ortaya konmuştur. Dr. Akkaya, “Akdeniz genelinde tehlike altında olan bu türün sayısının yaklaşık 350 civarında olduğu düşünülmektedir. Gagalı balinalar ise Antalya Körfezi’nin yoğun deniz trafiğine rağmen kıyısal sularda gözlemlenmektedir,” dedi. Ancak, bu türlerin de su altı gürültüsü nedeniyle gözlemlenme sıklıklarının azaldığına dikkat çekti.

Toplumda Bilinçlendirme İhtiyacı

Ülkemiz sularında yunusların varlığının bilindiğini, ancak balinaların toplum tarafından pek tanınmadığını belirten Dr. Aylin Akkaya, “Herhangi bir çalışma yaptığımızda, herkesin ilk tepkisi ‘Türkiye’de balina mı var?’ oluyor. Evet, ülkemizde balinalar var ve bu balinalar sadece küçük gruplarda değil, büyük gruplar halinde de bulunmaktadır. Ana tehditleri ise habitat kaybı, deniz trafiği, su altı gürültüsü ve deniz kirliliğidir,” ifadelerini kullandı.